II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

114. Platon, Protagoras 360c1–d8

Sokrates bezskutecznie stara się zmusić Protagorasa do przyznania, że odwaga jest pewną wiedzą, można jej więc nauczyć.

Sokrates, Protagoras:

^360c1Τί οὖν; τοῦτο δι' ὃ δειλοί εἰσιν οἱ δειλοί, ²δειλίαν ἢ ἀνδρείαν καλεῖς;

Δειλίαν ἔγωγ', ἔϕη.

Δειλοὶ ³δὲ οὐ διὰ τὴν τῶν δεινῶν ἀμαϑίαν ἐϕάνησαν ὄντες;

Πάνυ ⁴γ', ἔϕη.

Διὰ ταύτην ἄρα τὴν ἀμαϑίαν δειλοί εἰσιν;

⁵῾Ωμολόγει.

Δι' ὃ δὲ δειλοὶ εἰσιν, δειλία ὁμολογεῖται παρὰ ⁶σοῦ;

Συνέϕη.

Οὐκοῦν ἡ τῶν δεινῶν καὶ μὴ δεινῶν ἀμαϑία ⁷δειλία ἂν εἴη;

᾿Επένευσε.

᾿Αλλὰ μήν, ἦν δ' ἐγώ, ἐναντίον ^d1ἀνδρεία δειλίᾳ.

῎Εϕη.

Οὐκοῦν ἡ τῶν δεινῶν καὶ μὴ δεινῶν ²σοϕία ἐναντία τῇ τούτων ἀμαϑίᾳ ἐστίν;

Καὶ ἐνταῦϑα ἔτι ³ἐπένευσεν.

῾Η δὲ τούτων ἀμαϑία δειλία;

Πάνυ μόγις ⁴ἐνταῦϑα ἐπένευσεν.

῾Η σοϕία ἄρα τῶν δεινῶν καὶ μὴ ⁵δεινῶν ἐνδρεία ἐστίν, ἐναντία οὖσα τῇ τούτων ἀμαϑίᾳ;

⁶Οὐκέτι ἐνταῦϑα οὔτ' ἐπινεῦσαι ἠϑέλησεν ἐσίγα τε.

Καὶ ἐγὼ ⁷εἶπον· Τί δή, ὦ Πρωταγόρα, οὔτε σὺ ϕῂς ἃ ἐρωτῶ οὔτε ⁸ἀπόϕῃς;

Αὐτός, ἔϕη, πέρανον.

1.

τοῦτο δι' ὃ δειλοί εἰσιν οἱ δειλοί, δειλίαν […] καλεῖς (360c1–2)

τοῦτο δι' ὃ δειλοί εἰσιν οἱ δειλοί = δειλία

przyczyna lęku lękliwych = lękliwość

Zał.

2.

Δειλοὶ […] διὰ τὴν τῶν δεινῶν ἀμαϑίαν ἐϕάνησαν ὄντες (360c1–2)

τοῦτο δι' ὃ δειλοί εἰσιν οἱ δειλοί ⊆ τῶν δεινῶν ἀμαϑία

przyczyna lęku lękliwych ⊆ niewiedza o zagrożeniu

Zał.

3.

ἡ τῶν δεινῶν καὶ μὴ δεινῶν ἀμαϑία δειλία ἂν εἴη (360c6–7)

δειλία ⊆ τῶν δεινῶν ἀμαϑία

lękliwość ⊆ niewiedza o zagrożeniu

1., 2., R1.2.1.2

4.

ἐναντίον ἀνδρεία δειλίᾳ (360c7–d1)

ἀνδρεία = ¬ δειλία

odwaga = ¬ lękliwość

Zał.

5.

ἡ τῶν δεινῶν καὶ μὴ δεινῶν σοϕία ἐναντία τῇ τούτων ἀμαϑίᾳ ἐστίν (360d1–2)

τῶν δεινῶν σοϕία ⊆ ¬ τῶν δεινῶν ἀμαϑία

wiedza o zagrożeniu ⊆ ¬ niewiedza o zagrożeniu

Zał.

6.

῾Η σοϕία ἄρα τῶν δεινῶν καὶ μὴ δεινῶν ἐνδρεία ἐστίν (360d4–5)

τῶν δεινῶν σοϕία ⊆ ἀνδρεία

wiedza o zagrożeniu ⊆ odwaga

3., 4., 5., R1.3.1.2

Użyty tu symbol „¬” wyraża występujące w tekście określenie „przeciwieństwo (ἐναντίον)”.

(Regner)

— Cóż więc? Czy to, przez co lękliwy jest lękliwy, nazywasz lękliwością czy odwagą?

— Lękliwością — odrzecze.

— Czy się nie okazało, że lękliwi są takimi przez niewiedzę o zagrożeniu.

— Z całą pewnością — odpowiedział.

— A więc lękliwi są takimi przez taką niewiedzę?

Przyznał.

— Tym, przez co są lękliwi, jest, jak sam się zgodziłeś, lękliwość.

Przytaknął.

— Czyby więc niewiedza o zagrożeniu i nieobecności zagrożenia nie mogła być lękliwością?

Skinął potakująco.

— Lecz — ja mówię — odwaga jest przeciwieństwem lękliwości.

Przyznał.

— Czy więc wiedza o zagrożeniu i nieobecności zagrożenia nie jest przeciwieństwem niewiedzy o nich?

I tu skinął jeszcze raz potakująco.

— Niewiedza zaś o tym jest lękliwością?

Bardzo niechętnie teraz przytaknął.

— Wiedza więc o zagrożeniach i nieobecności zagrożeń jest odwagą jako przeciwieństwo niewiedzy o nich?

Tu wcale nie miał chęci nawet ruszyć głową i zachował milczenie.

A ja powiedziałem:

— No cóż, Protagorasie, na moje pytanie nie odpowiadasz ani tak, ani nie.

— Sam sobie dokończ — rzecze.

(Jowett)

Then as to the motive from which the cowards act, do you call it cowardice or courage?

I should say cowardice, he replied.

And have they not been shown to be cowards through their ignorance of dangers?

Assuredly, he said.

And because of that ignorance they are cowards?

He assented.

And the reason why they are cowards is admitted by you to be cowardice?

He again assented.

Then the ignorance of what is and is not dangerous is cowardice?

He nodded assent.

But surely courage, I said, is opposed to cowardice?

Yes.

Then the wisdom which knows what are and are not dangers is opposed to the ignorance of them?

To that again he nodded assent.

And the ignorance of them is cowardice?

To that he very reluctantly nodded assent.

And the knowledge of that which is and is not dangerous is courage, and is opposed to the ignorance of these things?

At this point he would no longer nod assent, but was silent.

And why, I said, do you neither assent nor dissent, Protagoras?

Finish the argument by yourself, he said.