Summary: The Pre-Aristotelian Formal Logic

Część I - Logika formalna przed Arystotelesem

  1. Wstęp
  2. Objaśnienia ważniejszych pojęć
  3. Wybrane dotychczasowe ujęcia przedarystotelesowej logiki formalnej
  4. Plan badań i metodologia
  5. Opis zgromadzonego materiału źródłowego
  6. Fragmenta praearistotelicorum — przykłady
  7. Analiza wyników
  8. Rozstrzygnięcia
  9. Bibliografia

Część II - Katalog przedarystotelesowych fragmentów logicznych

I. Fragmenta prearistotelicorum

  1. Układ pozycji katalogowej
  2. System przyjęty w formalizacji
  3. Reguły logiczne znalezione u prearystotelików
  4. Kanon pism prearystotelików
  5. Spis znalezionych fragmentów logicznych w pismach prearystotelików
  6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików
  7. Dodatek 1.: fragmenty logiczne we fragmentach presokratyków
  8. Dodatek 2.: fragmenty logiczne w pismach pseudoplatońskich

II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

115. Platon, Gorgiasz 454c7–e2

Rozróżnienie wiedzy i wiary.

Sokrates, Gorgiasz z Leontinoi:

454c7ΣΩ. ῎Ιϑι δὴ καὶ τόδε ἐπισκεψώμεϑα. καλεῖς τι μεμαϑη8κέναι;

ΓΟΡ. Καλῶ.

ΣΩ. Τί δέ; πεπιστευκέναι;

ΓΟΡ. d1῎Εγωγε.

ΣΩ. Πότερον οὖν ταὐτὸν δοκεῖ σοι εἶναι μεμαϑη2κέναι καὶ πεπιστευκέναι, καὶ μάϑησις καὶ πίστις, ἢ ἄλλο 3τι; 

ΓΟΡ. Οἴομαι μὲν ἔγωγε, ὦ Σώκρατες, ἄλλο.

ΣΩ. 4Καλῶς γὰρ οἴει· γνώσῃ δὲ ἐνϑένδε. εἰ γάρ τίς σε ἔροιτο· 5”῏Αρ' ἔστιν τις, ὦ Γοργία, πίστις ψευδὴς καὶ ἀληϑής;” 6ϕαίης ἄν, ὡς ἐγὼ οἶμαι.

ΓΟΡ. Ναί.

ΣΩ. Τί δέ; ἐπιστήμη 7ἐστὶν ψευδὴς καὶ ἀληϑής;

ΓΟΡ. Οὐδαμῶς.

ΣΩ. Δῆλον 8ἄρ' αὖ ὅτι οὐ ταὐτόν ἐστιν.

ΓΟΡ. ᾿Αληϑῆ λέγεις.

Najpierw dość charakterystyczny wstęp: „wiedza jest czymś” i „wiara jest czymś” (jakby w ontologii Leśniewskiego). Potem przedstawione jest twierdzenie, następnie jego dowód.

1.

ἔστιν τις […] πίστις ψευδὴς καὶ ἀληϑής (454d5)

πίστις ∦ ψευδής ∩ ἀληϑής

wiara ∦ fałszywa ∩ prawdziwa

Zał.

2.

ἐπιστήμη ἐστὶν ψευδὴς καὶ ἀληϑής […] οὐδαμῶς (454d6–7)

ἐπιστήμη ∥ ψευδής ∩ ἀληϑής

wiedza ∥ fałszywa ∩ prawdziwa

Zał.

3.

Δῶλον ἄρ' αὖ ὅτι οὐ ταὐτόν ἐστιν (454d8)

ἐπιστήμη ≠ πίστις

wiedza ≠ wiara

1., 2., R1.3.14

(Siwek)

Sokrates: Zbadajmy więc jeszcze i to: czy określasz coś słowem „wyuczyć się”?

Gorgias: Określam.

Sokrates: I coś, co określasz słowem „uwierzyć”?

Gorgias: Tak.

Sokrates: Czy zatem wydaje ci się, że tym samym są wyuczyć się i uwierzyć, wiedza i wiara, czy czymś innym?

Gorgias: Sądzę, Sokratesie, że czymś innym.

Sokrates: Słusznie sądzisz. Wiesz to zaś stąd: gdyby ktoś cię zapytał: „czy istnieje wiara fałszywa i prawdziwa, Gorgiasie?”, odpowiedziałbyś, jak sądzę, że tak.

Gorgias: Oczywiście.

Sokrates: A wiedza? Czy istnieje prawdziwa i fałszywa?

Gorgias: W żadnym razie.

Sokrates: Zatem wiedza i wiara nie są tym samym.

Gorgias: Prawdę mówisz.

(Jowett)

Soc. Then let me raise another question; there is such a thing as ”having learned”?

Gor. Yes.

Soc. And there is also ”having believed”?

Gor. Yes.

Soc. And is the ”having learned” the same ”having believed,” and are learning and belief the same things?

Gor. In my judgment, Socrates, they are not the same.

Soc. And your judgment is right, as you may ascertain in this way: — If a person were to say to you, ”Is there, Gorgias, a false belief as well as a true?” — you would reply, if I am not mistaken, that there is.

Gor. Yes.

Soc. Well, but is there a false knowledge as well as a true?

Gor. No.

Soc. No, indeed; and this again proves that knowledge and belief differ.

Gor. Very true.


Prehistoria logiki formalnej to praca doktorska Marka Jerzego Minakowskiego, obroniona 5.11.1998 na Uniwersytecie Jagiellońskim (pod oryginalnym tytułem: Logika formalna przed Arystotelesem).
Przeniesiona z wersji oryginalnej (WordPerfect 6.1) do HTML w roku 2000, bez zmian w tekście (początkowo pod adresem ancientlogic.republika.pl, obecnie logika.minakowski.pl)
Licencja Creative Commons
Prehistoria logiki formalnej by Marek Jerzy Minakowski is licensed under a Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Unported License.