II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

128. Platon, Hippiasz większy 296b1–d5

Dyskusja o tym, co dobre i co piękne, Sokrates obala wcześniejsze ustalenie, że zdolność/moc to piękno.

Hippiasz, Sokrates:

^296b1ΙΠ. Τί δ' αὖ ϕοβῇ, ὦ Σώκρατες, ἐπεὶ νῦν γέ σοι ὁ λόγος ²παγκάλως προβέβηκε;

³ΣΩ. Βουλοίμην ἄν, ἀλλά μοι τόδε συνεπίσκεψαι· ἆρ' ἄν ⁴τίς τι ποιήσειεν ὃ μήτ' ἐπίσταιτο μήτε τὸ παράπαν δύναιτο;

⁵ΙΠ. Οὐδαμῶς· πῶς γὰρ ἂν ὅ γε μὴ δύναιτο;

ΣΩ. Οἱ ⁶οὖν ἐξαμαρτάνοντες καὶ κακὰ ἐργαζόμενοί τε καὶ ποιοῦντες ⁷ἄκοντες, ἄλλο τι οὗτοι, εἰ μὴ ἐδύναντο ταῦτα ποιεῖν, οὐκ ἄν ⁸ποτε ἐποίουν;

ΙΠ. Δῆλον δή.

ΣΩ. ᾿Αλλὰ μέντοι δυνάμει ^c1γε δύνανται οἱ δυνάμενοι· οὐ γάρ που ἀδυναμίᾳ γε.

ΙΠ. ²Οὐ δῆτα.

ΣΩ. Δύνανται δέ γε πάντες ποιεῖν οἱ ποιοῦν³τες ἃ ποιοῦσιν;

ΙΠ. Ναί.

ΣΩ. Κακὰ δέ γε πολὺ πλείω ⁴ποιοῦσιν ἢ ἀγαϑὰ πάντες ἄνϑρωποι, ἀρξάμενοι ἐκ παίδων, ⁵καὶ ἐξαμαρτάνουσιν ἄκοντες.

ΙΠ. ῎Εστι ταῦτα.

ΣΩ. Τί ⁶οὖν; ταύτην τὴν δύναμιν καὶ ταῦτα τὰ χρήσιμα, ἃ ἂν ᾖ ἐπὶ ⁷τὸ κακόν τι ἐργάζεσϑαι χρήσιμα, ἆρα ϕήσομεν ταῦτα εἶναι ^d1καλά, ἢ πολλοῦ δεῖ;

ΙΠ. Πολλοῦ, ἔμοιγε δοκεῖ, ὦ Σώ²κρατες.

ΣΩ. Οὐκ ἄρα, ὦ ῾Ιππία, τὸ δυνατόν τε καὶ τὸ ³χρήσιμον ἡμῖν, ὡς ἔοικεν, ἐστὶ τὸ καλόν.

⁴ΙΠ. ᾿Εάν γε, ὦ Σώκρατες, ἀγαϑὰ δύνηται καὶ ἐπὶ τοιαῦτα ⁵χρήσιμον ᾖ

1.

ἄν τίς τι ποιήσειεν ὃ […] μήτε τὸ παράπαν δύναιτο […] οὐδαμῶς (296b3–5)

ποιῶν ⊆ δυνατόν

robiący ⊆ mogący

Zał.

2.

εἰ μὴ ἐδύναντο ταῦτα ποιεῖν, οὐκ ἄν ποτε ἐποίουν (296b7–8)

¬ δύνατον ∥ ποιῶν

¬ mogący ∥ robiący

1., R1.3.5.3

3.

Κακὰ δέ γε πολὺ πλείω ποιοῦσιν ἢ ἀγαϑὰ πάντες ἄνϑρωποι (296c3–4)

ποιῶν ∦ κακός

robiący ∦ zły

Zał.

4.

ἃ ἂν ᾖ ἐπὶ τὸ κακόν τι ἐργάζεσϑαι χρήσιμα […] ϕήσομεν ταῦτα εἶναι καλά (296b6–d1)

κακός ∥ καλός

zły ∥ piękny

Zał.

5.

Οὐκ […] τὸ δυνατόν […] ἐστὶ τὸ καλόν (296d2–3)

δυνατόν ⊈ καλός

mogący ⊈ piękny

1., 3., 4., R1.4.1

(Witwicki)

hippiasz. Czemu się znowu boisz, Sokratesie, skoro ci rozumowanie teraz tak ślicznie poszło?

sokrates. Ja bym rad, ale zastanów no się razem ze mną: czy zrobi ktoś rzecz, której by ani nie znał, ani w ogóle nie mógł?

hippiasz. Nigdy; jakżeby zrobił coś, czego by nie mógł?

sokrates. Więc ci, którzy błądzą i źle robią i działają źle niechcący — cóż oni — gdyby nie mogli tego zrobić, nigdy by też nie robili?

hippiasz. Oczywista.

sokrates. A prawda, że dzięki mocy mogą ci, którzy mogą. Boć przecież nie dzięki niemocy.

hippiasz. Ależ nie.

sokrates. A którzy coś robią, ci mogą robić to, co robią?

hippiasz. Tak.

sokrates. A złego znacznie więcej, niż dobrego robią wszyscy ludzie od dziecięcego wieku zacząwszy i błądzą mimo woli?

hippiasz. Jest tak naprawdę.

sokrates. Cóż tedy? A tę moc i zdolność i te rzeczy przydatne, które się przydają do zrobienia czegoś złego, czy powiemy, że one są piękne, czy też daleko od tego?

hippiasz. Daleko, zdaje mi się, Sokratesie.

sokrates. Jakże, Hippiaszu; toż u nas to, co zdolne i przydatne, zdaje się, jest pięknem?

hippiasz. Tak, Sokratesie, jeżeli jest do dobrego zdolne i do dobrego przydatne.