II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

132. Platon, Hippiasz mniejszy 365d6–366a8

Dobrze kłamać może tylko człowiek mądry.

Sokrates, Hippiasz:

^365d6ΣΩ. Τοὺς ψευδεῖς λέγεις οἷον ἀδυνάτους τι ποιεῖν, ὥσπερ ⁷τοὺς κάμνοντας, ἢ δυνατούς τι ποιεῖν;

ΙΠ. Δυνατοὺς ἔγωγε ⁸καὶ μάλα σϕόδρα ἄλλα τε πολλὰ καὶ ἐξαπατᾶν ἀνϑρώπους.

^e1ΣΩ. Δυνατοὶ μὲν δή, ὡς ἔοικεν, εἰσὶ κατὰ τὸν σὸν λόγον καὶ ²πολύτροποι· ἦ γάρ;

ΙΠ. Ναί.

ΣΩ. Πολύτροποι δ' ³εἰσὶ καὶ ἀπατεῶνες ὑπὸ ἠλιϑιότητος καὶ ἀϕροσύνης, ἢ ὑπὸ ⁴πανουργίας καὶ ϕρονήσεώς τινος;

ΙΠ. ῾Υπὸ πανουργίας ⁵πάντων μάλιστα καὶ ϕρονήσεως.

ΣΩ. Φρόνιμοι μὲν ἄρα ⁶εἰσίν, ὡς ἔοικεν.

ΙΠ. Ναὶ μὰ Δία, λίαν γε.

ΣΩ. Φρόνι⁷μοι δὲ ὄντες οὐκ ἐπίστανται ὅτι ποιοῦσιν, ἢ ἐπίστανται;

⁸ΙΠ. Καὶ μάλα σϕόδρα ἐπίστανται· διὰ ταῦτα καὶ κακουρ⁹γοῦσιν.

ΣΩ. ᾿Επιστάμενοι δὲ ταῦτα ἃ ἐπίστανται πότερον ¹⁰ἀμαϑεῖς εἰσιν ἢ σοϕοί;

ΙΠ. Σοϕοὶ μὲν οὖν αὐτά γε ταῦτα, ^366a1ἐξαπατᾶν.

²ΣΩ. ῎Εχε δή· ἀναμνησϑῶμεν τί ἐστιν ὃ λέγεις. τοὺς ³ψευδεῖς ϕῂς εἶναι δυνατοὺς καὶ ϕρονίμους καὶ ἐπιστήμονας ⁴καὶ σοϕοὺς εἰς ἅπερ ψευδεῖς;

ΙΠ. Φημὶ γὰρ οὖν

⁵ΣΩ. ῎Αλλους δὲ τοὺς ἀληϑεῖς τε καὶ ψευδεῖς, καὶ ἐναντιω⁶τάτους ἀλλήλοις;

ΙΠ. Λέγω ταῦτα.

ΣΩ. Φέρε δή· τῶν ⁷μὲν δυνατῶν τινες καὶ σοϕῶν, ὡς ἔοικεν, εἰσὶν οἱ ψευδεῖς ⁸κατὰ τὸν σὸν λόγον.

ΙΠ. Μάλιστά γε.

1.

Τοὺς ψευδεῖς λέγεις (365d6) δυνατούς (365d7)

ψευδεῖς ⊆ δυνατοί

fałszywi ⊆ zdolni

Zał.

2.

Δυνατοὶ μὲν δή, ὡς ἔοικεν, εἰσὶ κατὰ τὸν σὸν λόγον καὶ πολύτροποι (365e1–2)

δυνατοί ⊆ πολύτροποι

zdolni ⊆ obrotni

Zał.

3.

Πολύτροποι (365e2) ϕρόνιμοι μὲν ἄρα εἰσίν (365e5–6)

πολύτροποι ⊆ ϕρόνιμοι

obrotni ⊆ rozsądni

Zał.

4.

Φρόνιμοι δὲ ὄντες […] ἐπίστανται (365e6–7)

ϕρόνιμοι ⊆ ἐπιστάμενοι

rozsądni ⊆ wiedzący

Zał.

5.

᾿Επιστάμενοι […] εἰσιν […] σοϕοί (365e9–10)

ἐπιστάμενοι ⊆ σοϕοί

wiedzący ⊆ mądrzy

Zał.

6.

τοὺς ψευδεῖς ϕῂς εἶναι δυνατοὺς καὶ ϕρονίμους καὶ ἐπιστήμονας καὶ σοϕοὺς (366a2–4)

ψευδεῖς ⊆ σοϕοί

fałszywi ⊆ mądrzy

1., 2., 3., 4., 5., R1.1.1.11

(Witwicki)

sokrates. Ludzie fałszywi, powiadasz, to niby niezdolni do zrobienia czegoś?

hippiasz. Zdolni, mówię ci i to bardzo mocno do wielu różnych rzeczy, a między innymi do oszukiwania ludzi.

sokrates. Zatem zdolni, zdaje się, będą wedle twego zdania i ludzie obrotni. Czy tak?

hippiasz. Tak.

sokrates. A oni są obrotni i oszukują z głupoty i nierozsądku, czy z szelmostwa i rozsądku pewnego?

hippiasz. Z szelmostwa przede wszystkim i z rozsądku.

sokrates. Więc są rozsądni, jak się zdaje?

hippiasz. Tak; na Zeusa; i bardzo nawet!

sokrates. A jeśli są rozsądni, to nie wiedzą, co robią, czy wiedzą?

hippiasz. I bardzo dobrze wiedzą, i dlatego też źle robią.

sokrates. A jeśli wiedzą to, co wiedzą, czy są głupcami, czy ludźmi mądrymi?

hippiasz. Mądrzy są przecież, właśnie w tym, w oszukiwaniu.

sokrates. Poczekajże; przypomnijmy sobie, co ty mówisz. Powiadasz, że ludzie fałszywi są zdolni i rozsądni, i mają wiedzę, i mądrzy są w tym, w czym są fałszywi?

hippiasz. A powiadam przecież.

sokrates. A ludzie prawdomówni i fałszywi są różni od siebie i skrajnie przeciwni jedni drugim?

hippiasz. Mówię to.

sokrates. Więc proszę cię; to ludzie fałszywi będą, wedle twego zdania, należeli chyba do zdolnych i mądrych.

hippiasz. Ależ naturalnie