Summary: The Pre-Aristotelian Formal Logic

Część I - Logika formalna przed Arystotelesem

  1. Wstęp
  2. Objaśnienia ważniejszych pojęć
  3. Wybrane dotychczasowe ujęcia przedarystotelesowej logiki formalnej
  4. Plan badań i metodologia
  5. Opis zgromadzonego materiału źródłowego
  6. Fragmenta praearistotelicorum — przykłady
  7. Analiza wyników
  8. Rozstrzygnięcia
  9. Bibliografia

Część II - Katalog przedarystotelesowych fragmentów logicznych

I. Fragmenta prearistotelicorum

  1. Układ pozycji katalogowej
  2. System przyjęty w formalizacji
  3. Reguły logiczne znalezione u prearystotelików
  4. Kanon pism prearystotelików
  5. Spis znalezionych fragmentów logicznych w pismach prearystotelików
  6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików
  7. Dodatek 1.: fragmenty logiczne we fragmentach presokratyków
  8. Dodatek 2.: fragmenty logiczne w pismach pseudoplatońskich

II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

132. Platon, Hippiasz mniejszy 365d6–366a8

Dobrze kłamać może tylko człowiek mądry.

Sokrates, Hippiasz:

365d6ΣΩ. Τοὺς ψευδεῖς λέγεις οἷον ἀδυνάτους τι ποιεῖν, ὥσπερ 7τοὺς κάμνοντας, ἢ δυνατούς τι ποιεῖν;

ΙΠ. Δυνατοὺς ἔγωγε 8καὶ μάλα σϕόδρα ἄλλα τε πολλὰ καὶ ἐξαπατᾶν ἀνϑρώπους.

e1ΣΩ. Δυνατοὶ μὲν δή, ὡς ἔοικεν, εἰσὶ κατὰ τὸν σὸν λόγον καὶ 2πολύτροποι· ἦ γάρ;

ΙΠ. Ναί.

ΣΩ. Πολύτροποι δ' 3εἰσὶ καὶ ἀπατεῶνες ὑπὸ ἠλιϑιότητος καὶ ἀϕροσύνης, ἢ ὑπὸ 4πανουργίας καὶ ϕρονήσεώς τινος;

ΙΠ. ῾Υπὸ πανουργίας 5πάντων μάλιστα καὶ ϕρονήσεως.

ΣΩ. Φρόνιμοι μὲν ἄρα 6εἰσίν, ὡς ἔοικεν.

ΙΠ. Ναὶ μὰ Δία, λίαν γε.

ΣΩ. Φρόνι7μοι δὲ ὄντες οὐκ ἐπίστανται ὅτι ποιοῦσιν, ἢ ἐπίστανται;

8ΙΠ. Καὶ μάλα σϕόδρα ἐπίστανται· διὰ ταῦτα καὶ κακουρ9γοῦσιν.

ΣΩ. ᾿Επιστάμενοι δὲ ταῦτα ἃ ἐπίστανται πότερον 10ἀμαϑεῖς εἰσινσοϕοί;

ΙΠ. Σοϕοὶ μὲν οὖν αὐτά γε ταῦτα, 366a1ἐξαπατᾶν.

2ΣΩ. ῎Εχε δή· ἀναμνησϑῶμεν τί ἐστιν ὃ λέγεις. τοὺς 3ψευδεῖς ϕῂς εἶναι δυνατοὺς καὶ ϕρονίμους καὶ ἐπιστήμονας 4καὶ σοϕοὺς εἰς ἅπερ ψευδεῖς;

ΙΠ. Φημὶ γὰρ οὖν

5ΣΩ. ῎Αλλους δὲ τοὺς ἀληϑεῖς τε καὶ ψευδεῖς, καὶ ἐναντιω6τάτους ἀλλήλοις;

ΙΠ. Λέγω ταῦτα.

ΣΩ. Φέρε δή· τῶν 7μὲν δυνατῶν τινες καὶ σοϕῶν, ὡς ἔοικεν, εἰσὶν οἱ ψευδεῖς 8κατὰ τὸν σὸν λόγον.

ΙΠ. Μάλιστά γε.

1.

Τοὺς ψευδεῖς λέγεις (365d6) δυνατούς (365d7)

ψευδεῖς ⊆ δυνατοί

fałszywi ⊆ zdolni

Zał.

2.

Δυνατοὶ μὲν δή, ὡς ἔοικεν, εἰσὶ κατὰ τὸν σὸν λόγον καὶ πολύτροποι (365e1–2)

δυνατοί ⊆ πολύτροποι

zdolni ⊆ obrotni

Zał.

3.

Πολύτροποι (365e2) ϕρόνιμοι μὲν ἄρα εἰσίν (365e5–6)

πολύτροποι ⊆ ϕρόνιμοι

obrotni ⊆ rozsądni

Zał.

4.

Φρόνιμοι δὲ ὄντες […] ἐπίστανται (365e6–7)

ϕρόνιμοι ⊆ ἐπιστάμενοι

rozsądni ⊆ wiedzący

Zał.

5.

᾿Επιστάμενοι […] εἰσιν […] σοϕοί (365e9–10)

ἐπιστάμενοι ⊆ σοϕοί

wiedzący ⊆ mądrzy

Zał.

6.

τοὺς ψευδεῖς ϕῂς εἶναι δυνατοὺς καὶ ϕρονίμους καὶ ἐπιστήμονας καὶ σοϕοὺς (366a2–4)

ψευδεῖς ⊆ σοϕοί

fałszywi ⊆ mądrzy

1., 2., 3., 4., 5., R1.1.1.11

(Witwicki)

sokrates. Ludzie fałszywi, powiadasz, to niby niezdolni do zrobienia czegoś?

hippiasz. Zdolni, mówię ci i to bardzo mocno do wielu różnych rzeczy, a między innymi do oszukiwania ludzi.

sokrates. Zatem zdolni, zdaje się, będą wedle twego zdania i ludzie obrotni. Czy tak?

hippiasz. Tak.

sokrates. A oni są obrotni i oszukują z głupoty i nierozsądku, czy z szelmostwa i rozsądku pewnego?

hippiasz. Z szelmostwa przede wszystkim i z rozsądku.

sokrates. Więc są rozsądni, jak się zdaje?

hippiasz. Tak; na Zeusa; i bardzo nawet!

sokrates. A jeśli są rozsądni, to nie wiedzą, co robią, czy wiedzą?

hippiasz. I bardzo dobrze wiedzą, i dlatego też źle robią.

sokrates. A jeśli wiedzą to, co wiedzą, czy są głupcami, czy ludźmi mądrymi?

hippiasz. Mądrzy są przecież, właśnie w tym, w oszukiwaniu.

sokrates. Poczekajże; przypomnijmy sobie, co ty mówisz. Powiadasz, że ludzie fałszywi są zdolni i rozsądni, i mają wiedzę, i mądrzy są w tym, w czym są fałszywi?

hippiasz. A powiadam przecież.

sokrates. A ludzie prawdomówni i fałszywi są różni od siebie i skrajnie przeciwni jedni drugim?

hippiasz. Mówię to.

sokrates. Więc proszę cię; to ludzie fałszywi będą, wedle twego zdania, należeli chyba do zdolnych i mądrych.

hippiasz. Ależ naturalnie


Prehistoria logiki formalnej to praca doktorska Marka Jerzego Minakowskiego, obroniona 5.11.1998 na Uniwersytecie Jagiellońskim (pod oryginalnym tytułem: Logika formalna przed Arystotelesem).
Przeniesiona z wersji oryginalnej (WordPerfect 6.1) do HTML w roku 2000, bez zmian w tekście (początkowo pod adresem ancientlogic.republika.pl, obecnie logika.minakowski.pl)
Licencja Creative Commons
Prehistoria logiki formalnej by Marek Jerzy Minakowski is licensed under a Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Unported License.