II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

137. Platon,  Rzeczpospolita I 334b7–335e6

Odrzucenie teorii, w myśl której sprawiedliwość to wspomagać przyjaciół, a szkodzić wrogom.

Sokrates, Polemarchos:

^334b7Οὐ μὰ τὸν Δι', ἔϕη, ἀλλ' οὐκέτι οἶδα ἔγωγε ὅτι ἔλεγον· ⁸τοῦτο μέντοι ἔμοιγε δοκεῖ ἔτι, ὠϕελεῖν μὲν τοὺς ϕίλους ἡ ⁹δικαιοσύνη, βλάπτειν δὲ τοὺς ἐχϑρούς.

^c1Φίλους δὲ λέγεις εἶναι πότερον τοὺς δοκοῦντας ἑκάστῳ ²χρηστοὺς εἶναι, ἢ τοὺς ὄντας, κἂν μὴ δοκῶσι, καὶ ἐχϑροὺς ³ὡσαύτως;

⁴Εἰκὸς μέν, ἔϕη, οὓς ἄν τις ἡγῆται χρηστοὺς ϕιλεῖν, οὓς ⁵δ' ἂν πονηροὺς μισεῖν.

⁶῏Αρ' οὖν οὐχ ἁμαρτάνουσιν οἱ ἄνϑρωποι περὶ τοῦτο, ὥστε ⁷δοκεῖν αὐτοῖς πολλοὺς μὲν χρηστοὺς εἶναι μὴ ὄντας, πολλοὺς ⁸δὲ τοὐναντίον;

⁹῾Αμαρτάνουσιν.

¹⁰Τούτοις ἄρα οἱ μὲν ἀγαϑοὶ ἐχϑροί, οἱ δὲ κακοὶ ϕίλοι;

¹¹Πάνυ γε.

¹²᾿Αλλ' ὅμως δίκαιον τότε τούτοις τοὺς μὲν πονηροὺς ^d1ὠϕελεῖν, τοὺς δὲ ἀγαϑοὺς βλάπτειν;

²Φαίνεται.

³᾿Αλλὰ μὴν οἵ γε ἀγαϑοὶ δίκαιοί τε καὶ οἷοι μὴ ἀδικεῖν;

⁴᾿Αληϑῆ.

⁵Κατὰ δὴ τὸν σὸν λόγον τοὺς μηδὲν ἀδικοῦντας δίκαιον ⁶κακῶς ποιεῖν.

⁴Μηδαμῶς, ἔϕη, ὦ Σώκρατες. πονηρὸς γὰρ ἔοικεν εἶναι ⁸ὁ λόγος.

⁹Τοὺς ἀδίκους ἄρα, ἦν δ' ἐγώ, δίκαιον βλάπτειν, τοὺς δὲ ¹⁰δικαίους ὠϕελεῖν;

¹¹Οὖτος ἐκείνου καλλίων ϕαίνεται.

¹²Πολλοῖς ἄρα, ὦ Πολέμαρχε, συμβήσεται, ὅσοι διημαρ^e1τήκασιν τῶν ἀνϑρώπων, δίκαιον εἶναι τοὺς μὲν ϕίλους βλά²πτειν — πονηροὶ γὰρ οὐτοῖς εἰσιν — τοὺς δ' ἐχϑροὺς ὠϕελεῖν ³— ἀγαϑοὶ γάρ· καὶ οὕτως ἐροῦμεν αὐτὸ τοὐναντίον ἢ τὸν ⁴Σιμωνίδην ἔϕαμεν λέγειν.

⁵Καὶ μάλα, ἔϕη, οὕτω συμβαίνει. ἀλλὰ μεταϑώμεϑα· ⁶κινδυνεύομεν γὰρ οὐκ ὀρϑῶς τὸν ϕίλον καὶ ἐχϑρὸν ϑέσϑαι.

⁷Πῶς ϑέμενοι, ὦ Πολέμαρχε;

⁸Τὸν δοκοῦντα χρηστόν, τοῦτον ϕίλον εἶναι.

⁹Νῦν δὲ πῶς, ἦν δ' ἐγώ, μεταϑώμεϑα;

¹⁰Τὸν δοκοῦντά τε, ἦ δ' ὅς, καὶ τὸν ὄντα χρηστὸν ϕίλον· ^335a1τὸν δὲ δοκοῦντα μέν, ὄντα δὲ μή, δοκεῖν ἀλλὰ μὴ εἶναι ²ϕίλον. καὶ περὶ τοῦ ἐχρϑοῦ δὲ ἡ αὐτὴ ϑέσις.

³Φίλος μὲν δή, ὡς ἔοικε, τούτῳ τῷ λόγῳ ὁ ἀγαϑὸς ἔσται, ⁴ἐχϑρὸς δὲ ὁ πονηρός.

⁵Ναί.

⁶Κελεύεις δὴ ἡμᾶς προσϑεῖναι τῷ δικαίῳ ἢ ὡς τὸ πρῶτον ⁷ἐλέγομεν, λέγοντες δίκαιον εἶναι τὸν μὲν ϕίλον εὖ ποιεῖν, ⁸τὸν δ' ἐχϑρὸν κακῶς· νῦν πρὸς τούτῳ ὧδε λέγειν, ὅτι ἔστιν ⁹δίκαιον τὸν μὲν ϕίλον ἀγαϑὸν ὄντα εὖ ποιεῖν, τὸν δ' ἐχϑρὸν ¹⁰κακὸν ὄντα βλάπτειν;

^b1Πάνυ μὲν οὖν, ἔϕη, οὕτως ἄν μοι δοκεῖ καλῶς λέγεσϑαι.

²῎Εστιν ἄρα, ἦν δ' ἐγώ, δικαίου ἀνδρὸς βλάπτειν καὶ ³ὁντινοῦν ἀνϑρώπων;

⁴Καὶ πάνυ γε, ἔϕη· τούς γε πονηρούς τε καὶ ἐχϑροὺς δεῖ ⁵βλάπτειν.

⁶Βλαπτόμενοι δ' ἵπποι βελτίους ἢ χείρους γίγνονται;

⁷Χείρους.

⁸῏Αρα εἰς τὴν τῶν κυνῶν ἀρετήν, ἢ εἰς τὴν τῶν ἵππων;

⁹Εἰς τὴν τῶν ἵππων.

¹⁰῏Αρ' οὖν καὶ κύνες βλαπτόμενοι χείρους γίγνονται εἰς ¹¹τὴν τῶν κυνῶν ἀλλ' οὐκ εἰς τὴν τῶν ἵππων ἀρετήν;

¹²᾿Ανάγκη.

^c1᾿Ανϑρώπους δέ, ὦ ἑταῖρε, μὴ οὕτω ϕῶμεν, βλαπτομένους ²εἰς τὴν ἀνϑρωπείαν ἀρετὴν χείρους γίγνεσϑαι;

³Πάνυ μὲν οὖν.

⁴᾿Αλλ' ἡ δικαιοσύνη οὐκ ἀνϑρωπεία ἀρετή;

⁵Καὶ τοῦτ' ἀνάγκη.

⁶Καὶ τοὺς βλαπτομένους ἄρα, ὦ ϕίλε, τῶν ἀνϑρώπων ⁷ἀνάγκη ἀδικωτέρους γίγνεσϑαι.

⁸῎Εοικεν.

⁹῏Αρ' οὖν τῇ μουσικῇ οἱ μουσικοὶ ἀμούσους δύνανται ¹⁰ποιεῖν;

¹¹᾿Αδύνατον.

¹²᾿Αλλὰ τῇ ἱππικῇ οἱ ἱππικοὶ ἀϕίππους;

¹³Οὐκ ἔστιν

¹⁴᾿Αλλὰ τῇ δικαιοσύνῃ δὴ οἱ δίκαιοι ἀδίκους; ἢ καὶ ^d1συλλήβδην ἀρετῇ οἱ ἀγαϑοὶ κακούς;

²᾿Αλλὰ ἀδύνατον.

³Οὐ γὰρ ϑερμότητος οἶμαι ἔργον ψύχειν ἀλλὰ τοῦ ἐναντίου.

⁴Ναί.

⁵Οὐδὲ ξηρότητος ἡγραίνειν ἀλλὰ τοῦ ἐναντίου.

⁶Πάνυ γε.

⁷Οὐδὲ δὴ τοῦ ἀγαϑοῦ βλάπτειν ἀλλὰ τοῦ ἐναντίου.

⁸Φαίνεται.

⁹῾Ο δέ γε δίκαιος ἀγαϑός;

¹⁰Πάνυ γε.

¹¹Οὐκ ἄρα τοῦ δικαίου βλάπτειν ἔργον, ὦ Πολέμαρχε, οὔτε ¹²ϕίλον οὔτ' ἄλλον οὐδένα, ἀλλὰ τοῦ ἐναντίου, τοῦ ἀδίκου.

¹³Παντάπασί μοι δοκεῖς ἀληϑῆ λέγειν, ἔϕη, ὦ Σώκρατες.

^e1Εἰ ἄρα τὰ ὀϕειλόμενα ἑκάστῳ ἀποδιδόναι ϕησίν τις δίκαιον ²εἶναι, τοῦτο δὲ δὴ νοεῖ αὐτῷ τοῖς μὲν ἐχϑροῖς βλάβην ³ὀϕείλεσϑαι παρὰ τοῦ δικαίου ἀνδρός, τοῖς δὲ ϕίλοις ὠϕελίαν, ⁴οὐκ ἦν σοϕὸς ὁ ταῦτα εἰπών. οὐ γὰρ ἀληϑῆ ἔλεγεν· ⁵οὐδαμοῦ γὰρ δίκαιον οὐδένα ἡμῖν ἐϕάνη ὂν βλάπτειν.

⁶Συγχωρῶ, ἦ δ' ὅς.

1.

ὠϕελεῖν μὲν τοὺς ϕίλους ἡ δικαιοσύνη (334b8–9)

δικαιοσύνη ⊆ ὠϕελεῖν ϕίλους

sprawiedliwość ⊆ wspomagać przyjaciół

Zał.

2.

βλάπτειν δὲ τοὺς ἐχϑρούς (334b9)

δικαιοσύνη ⊆ βλάπτειν ἐχϑρούς

sprawiedliwość ⊆ szkodzić wrogom

Zał.

3.

Φίλους […] λέγεις εἶναι […] τοὺς δοκοῦντας ἑκάστῳ χρηστοὺς εἶναι (334c1–2)

δοκοῦντες ἀγαϑοὺς εἶναι ⊆ ϕίλοι

wydający się dobrzy ⊆ przyjaciele

Zał.

4.

καὶ ἐχϑροὺς ὡσαύτως (334c2–3)

δοκοῦντες κακοὺς εἶναι ⊆ ἐχϑροί

wydający się źli ⊆ wrogowie

Zał.

5.

δοκεῖν αὐτοῖς πολλοὺς μὲν χρηστοὺς εἶναι μὴ ὄντας (334c7)

χρηστοί ∦ δοκοῦντες κακοὺς εἶναι

dobrzy ∦ wydający się źli

Zał.

6.

πολλοὺς δὲ τοὐναντίον (334c7–8)

κακοί ∦ δοκοῦντες ἀγαϑοὺς εἶναι

źli ∦ wydający się dobrzy

Zał.

7.

οἱ […] ἀγαϑοὶ ἐχϑροί (334c10)

ἀγαϑοί ∦ ἐχϑροί

dobrzy ∦ wrogowie

4., 5., R1.2.2.3

8.

οἱ […] κακοὶ ϕίλοι (334c10)

κακοί ∦ ϕίλοι

źli ∦ przyjaciele

3., 6., R1.2.2.3

9.

δίκαιον […] τούτοις τοὺς μὲν πονηροὺς ὠϕελεῖν (334c12–d1)

δικαιοσύνη ∦ ὠϕελεῖν κακούς

sprawiedliwość ∦ wspomagać złych

1., 8., R7.13

10.

τοὺς δὲ ἀγαϑοὺς βλάπτειν (334d1)

δικαιοσύνη ∦ βλάπτειν ἀγαϑούς

sprawiedliwość ∦ szkodzić dobrym

2., 7., R7.12

11.

οἵ γε ἀγαϑοὶ δίκαιοί (334d3)

ἀγαϑοί ⊆ δίκαιοί

dobrzy ⊆ sprawiedliwi

Zał.

12.

τε καὶ οἷοι μὴ ἀδικεῖν (334d3)

δίκαιοί ⊆ μὴ ἀδικούντες

sprawiedliwi ⊆ nie wyrządzający niesprawiedliwości

Zał.

13.

τοὺς μηδὲν ἀδικοῦντας δίκαιον κακῶς ποιεῖν (334d5–6)

δικαιοσύνη ∦ βλάπτειν μὴ ἀδικούντας

sprawiedliwość ∦ szkodzić niewyrządzającym niesprawiedliwości

10., 11., 12., R7.19

absurd, więc zamiast 3. i 4. przyjmujemy dwa nowe założenia:

14.

Φίλος […] ὁ ἀγαϑὸς ἔσται (335a3)

ἀγαϑοί = ϕίλοι

dobrzy = przyjaciele

Zał.

15.

ἐχϑρὸς δὲ ὁ πονηρός (335a4)

κακοί = ἐχϑροί

źli = wrogowie

Zał.

16.

ἔστιν δίκαιον τὸν μὲν ϕίλον ἀγαϑὸν ὄντα εὖ ποιεῖν (335a9–10)

δικαιοσύνη ⊆ ὠϕελεῖν ἀγαϑούς

sprawiedliwie ⊆ wspomagać dobrych

1., 14., R7.5

17.

τὸν δ' ἐχϑρὸν κακὸν ὄντα βλάπτειν (335a8–9)

δικαιοσύνη ⊆ βλάπτειν κακούς

sprawiedliwie ⊆ szkodzić złym

2., 15., R7.4

18.

᾿Ανϑρώπους […] βλαπτομένους εἰς τὴν ἀνϑρωπείαν ἀρετὴν χείρους γίγνεσϑαι (335c1–2)

βλάπτειν ⊆ ποιεῖν χείρων εἰς τὴν ἀνϑρωπείαν ἀρετήν

szkodzić ⊆ czynić gorszymi pod względem cnoty ludzkiej

Zał.

19.

ἡ δικαιοσύνη […] ἀνϑρωπεία ἀρετή (335c4)

δικαιοσύνη = ἀνϑρωπεία ἀρετή

sprawiedliwość = cnota ludzka

Zał.

20.

τοὺς βλαπτομένους […] τῶν ἀνϑρώπων ἀνάγκη ἀδικωτέρους γίγνεσϑαι (335c6–7)

βλάπτειν ⊆ ποιεῖν χείρων εἰς δικαιοσύνην

szkodzić ⊆ czynić gorszymi pod względem sprawiedliwości

18., 19., R7.11

21.

τῇ δικαιοσύνῃ […] οἱ δίκαιοι ἀδίκους; (335c14) — ἀλλὰ ἀδύνατον (335d2)

δικαιοσύνη ∥ ποιεῖν χείρων εἰς δικαιοσύνην

sprawiedliwość ∥ czynić gorszymi pod względem sprawiedliwości

Zał.

22.

Οὐδὲ […] τοῦ ἀγαϑοῦ βλάπτειν (335d7)

ἀγαϑός ∥ βλάπτων

dobry ∥ szkodzący

Zał.

23.

῾Ο […] δίκαιος ἀγαϑός (335d9)

δίκαιος ⊆ ἀγαϑός

sprawiedliwy ⊆ dobry

Zał.

24.

Οὐκ […] τοῦ δικαίου βλάπτειν ἔργον (335d11)

δίκαιος ∥ βλάπτων

sprawiedliwy ∥ szkodzący

22., 23., R1.2.4.2

25.

οὐδαμοῦ […] δίκαιον οὐδένα ἡμῖν ἐϕάνη ὂν βλάπτειν (335e5)

δικαιοσύνη ∥ βλάπτειν

sprawiedliwość ∥ szkodzić

20., 21., R1.2.4.5

(Witwicki)

— Ależ na Zeusa, nie tak; ja już nie wiem i sam, co mówiłem. To jedno tylko jeszcze mi się słuszne wydaje, że sprawiedliwość przynosi korzyść przyjaciołom, a szkodzi wrogom.

— A przyjaciele, to — mówisz — ci, którzy się każdemu wydają porządnymi ludźmi, czy też ci, którzy są porządnymi, choćby się takimi nie wydawali? A z wrogami tak samo?

— To przecież naturalne — powiada — że każdy się przyjaźnie odnosi do tych, których uważa za porządnych ludzi, a których ma za łotrów, tych nienawidzi.

— A czy się ludzie co do tego nie mylą i czy nie biorą za ludzi porządnych takich, którzy nimi nie są, a nieraz i wprost na odwrót?

— Mylą się.

— A więc dla takich ludzie dobrzy bywają wrogami, a ludzie źli są ich przyjaciółmi.

— No tak.

— A więc dla nich wtedy czymś sprawiedliwym będzie ludziom złym pomagać, a ludziom dobrym szkodzić?

— Okazuje się.

— Ależ dobrzy to są ludzie sprawiedliwi; tacy, co to nikogo nie krzywdzą.

— Prawda.

— Więc, według twojego zdania, takim, którzy żadnej nikomu nie wyrządzają krzywdy, sprawiedliwie będzie szkodzić.

— Nigdy w świecie — powiada — Sokratesie, to wygląda na myśl niemoralną.

— Więc tylko niesprawiedliwym — powiedziałem — sprawiedliwie można szkodzić, a sprawiedliwym trzeba pomagać?

— To już ładniej wygląda niż tamto.

— Zatem niejednemu z tych, Polemarchu, którzy się na ludziach pomylili, wypadnie szkodzić własnym przyjaciołom, bo to łotry, a nieprzyjaciołom pomagać, bo to ludzie dobrzy. W ten sposób powiemy coś wprost przeciwnego niż Simonides mówił, według nas.

— No tak — powiada — zupełnie na to wychodzi. Więc zmieńmy tu coś. Bo możeśmy niesłusznie wzięli przyjaciela i nieprzyjaciela.

— Jakeśmy wzięli, Polemarchu?

— Że ten, co się wydaje porządny — to przyjaciel.

— No, a teraz — mówię — jak to zmienimy?

— Że przyjacielem jest ten — powiada — który się i wydaje i jest porządny. A ten, który się tylko wydaje porządny, ale nie jest taki, ten się też wydaje przyjacielem, ale nim nie jest. A o nieprzyjacielu to samo zdanie.

— Więc według tej myśli zdaje się, że przyjacielem będzie człowiek dobry, a nieprzyjacielem — zły.

— Tak.

— Zatem radzisz, żebyśmy coś dodali do określenia tego, co sprawiedliwe, a nie tak, jakeśmy to zrazu mówili, że sprawiedliwość polega na pomaganiu przyjacielowi i szkodzeniu wrogowi. Teraz powiemy w dodatku jeszcze tak: że sprawiedliwie jest dobrze czynić przyjacielowi, dlatego że dobry, a nieprzyjacielowi — szkodzić, dlatego że zły?

— Tak jest — powiada — zdaje mi się, że to chyba będzie dobrze powiedziane.

— A czy to jest rzecz człowieka sprawiedliwego — powiedziałem — żeby szkodził komukolwiek z ludzi?

— O tak — powiada. — Łotrom i nieprzyjaciołom trzeba szkodzić.

— A konie, którym się szkodzi, robią się lepsze czy robią się gorsze?

— Gorsze.

— Czy pod względem wartości, którą się odznaczają psy, czy też ze względu na wartość charakterystyczną dla koni?

— Ze względu na tę dla koni.

— Więc i psy, którym ktoś szkodzi, stają się gorsze ze względu na wartość charakterystyczną dla psów, a nie na tę, którą się odznaczają konie?

— Z konieczności.

— A ludziom, przyjacielu, jeżeli ktoś szkodzi, to czy nie tak samo powiemy: że stają się gorsi ze względu na wartość charakterystyczną dla ludzi?

— Z konieczności.

— A ludziom, przyjacielu, jeżeli ktoś szkodzi, to czy nie tak samo powiemy: że stają się gorsi ze względu na wartość charakterystyczną dla ludzi?

— No tak.

— A czy sprawiedliwość — to nie jest właśnie wartość charakterystyczna dla ludzi?

— I to oczywiste.

— I ci ludzie, którym ktoś szkodzi, przyjacielu, muszą się stawać mniej sprawiedliwi.

— Zdaje się.

— A czyż z pomocą muzyki dobrzy muzycy mogą ludzi odmuzykalniać?

— Niemożliwe.

— A tylko z pomocą sztuki jazdy na koniu dobrzy jeźdźcy mogą oduczać jeżdżenia?

— Niesposób.

— A tylko z pomocą sprawiedliwości ludzie sprawiedliwi mogą drugich robić niesprawiedliwymi? Albo w ogóle: prawością mogą ludzie prawi drugich deprawować?

— To niemożliwe.

— Bo przecież to nie jest rzeczą ciepła — sądzę — chłodzić, tylko czegoś wprost przeciwnego.

— Tak.

— Ani suchość nie zwilża niczego, tylko jej przeciwieństwo.

— No tak jest.

— Ani zatem dobro szkód nie wyrządza, tylko jego przeciwieństwo.

— Widocznie.

— A przecież sprawiedliwy — to dobry?

— Tak jest.

— Zatem, Polemarchu, nie jest rzeczą człowieka sprawiedliwego szkodzić komukolwiek; ani przyjacielowi, ani nikomu innemu; to jest sprawa jego przeciwieństwa: człowieka niesprawiedliwego.

— Zdaje mi się — powiada — że ze wszech miar prawdę mówisz, Sokratesie.

— Jeżeli więc ktoś mówi, że sprawiedliwość to jest oddawanie każdemu tego, co mu się winno, a ma na myśli to, że człowiek sprawiedliwy nieprzyjaciołom winien wyrządzać szkody, a przyjaciołom wyświadczać przysługi, to nie był mądry ten, co to powiedział. Bo nie powiedział prawdy. Pokazało się nam, że nigdy sprawiedliwość nikomu szkody nie wyrządza.

— Zgadzam się — powiedział.

(Jowett)

And so, you and Homer and Simonides are agreed that justice is an art of theft; to be practised, however, ”for the good of friends and for the harm of enemies” — that was what you were saying?

No, certainly not that, though I do not now know what I did say; but I still stand by the latter words.

Well, there is another question: By friends and enemies do we mean those who are so really, or only in seeming?

Surely, he said, a man may be expected to love those whom he thinks good, and to hate those whom he thinks evil.

Yes, but do not persons often err about good and evil: many who are not good seem to be so, and conversely?

That is true.

Then to them the good will be enemies and the evil will be their friends? True.

And in that case they will be right in doing good to the evil and evil to the good?

Clearly.

But the good are just and would not do an injustice?

True.

Then according to your argument it is just to injure those who do no wrong?

Nay, Socrates; the doctrine is immoral.

Then I suppose that we ought to do good to the just and harm to the unjust?

I like that better.

But see the consequence: Many a man who is ignorant of human nature has friends who are bad friends, and in that case he ought to do harm to them; and he has good enemies whom he ought to benefit; but, if so, we shall be saying the very opposite of that which we affirmed to be the meaning of Simonides.

Very true, he said; and I think that we had better correct an error into which we seem to have fallen in the use of the words ”friend” and ”enemy.”

What was the error, Polemarchus? I asked.

We assumed that he is a friend who seems to be or who is thought good.

And how is the error to be corrected?

We should rather say that he is a friend who is, as well as seems, good; and that he who seems only and is not good, only seems to be and is not a friend; and of an enemy the same may be said.

You would argue that the good are our friends and the bad our enemies?

Yes.

And instead of saying simply as we did at first, that it is just to do good to our friends and harm to our enemies, we should further say: It is just to do good to our friends when they are good, and harm to our enemies when they are evil?

Yes, that appears to me to be the truth.

But ought the just to injure anyone at all?

Undoubtedly he ought to injure those who are both wicked and his enemies.

When horses are injured, are they improved or deteriorated?

The latter.

Deteriorated, that is to say, in the good qualities of horses, not of dogs?

Yes, of horses.

And dogs are deteriorated in the good qualities of dogs, and not of horses?

Of course.

And will not men who are injured be deteriorated in that which is the proper virtue of man?

Certainly.

And that human virtue is justice?

To be sure.

Then men who are injured are of necessity made unjust?

That is the result.

But can the musician by his art make men unmusical?

Certainly not.

Or the horseman by his art make them bad horsemen?

Impossible.

And can the just by justice make men unjust, or speaking generally, can the good by virtue make them bad?

Assuredly not.

Any more than heat can produce cold?

It cannot.

Or drought moisture?

Clearly not.

Nor can the good harm anyone?

Impossible.

And the just is the good?

Certainly.

Then to injure a friend or anyone else is not the act of a just man, but of the opposite, who is the unjust?

I think that what you say is quite true, Socrates.

Then if a man says that justice consists in the repayment of debts, and that good is the debt which a just man owes to his friends, and evil the debt which he owes to his enemies — to say this is not wise; for it is not true, if, as has been clearly shown, the injuring of another can be in no case just.

I agree with you, said Polemarchus.