II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

146. Platon, Rzeczpospolita X 609a9–c1 & d4–11 & 610e10–611a3

Dowód nieśmiertelności duszy.

Sokrates, Glaukon:

^609a9Τὸ σύμϕυτον ἄρα κακὸν ἑκάστου καὶ ἡ πονηρία ἕκαστον ¹⁰ἀπόλλυσιν, ἢ εἰ μὴ τοῦτο ἀπολεῖ, οὐκ ἂν ἄλλο γε αὐτὸ ἔτι ^b1διαϕϑείρειεν. οὐ γὰρ τό γε ἀγαϑὸν μή ποτέ τι ἀπολέσῃ, ²οὐδὲ αὖ τὸ μήτε κακὸν μήτε ἀγαϑόν.

³Πῶς γὰρ ἄν; ἔϕη.

⁴᾿Εὰν ἄρα τι εὑρίσκωμεν τῶν ὄντων, ᾧ ἔστι μὲν κακὸν ὃ ⁵ποιεῖ αὐτὸ μοχϑηρόν, τοῦτο μέντοι οὐχ οἷόν τε αὐτὸ λύειν ⁶ἀπολλύον, οὐκ ἤδη εἰσόμεϑα ὅτι τοῦ πεϕυκότος οὕτως ὄλεϑρος ⁷οὐκ ἦν;

⁸Οὕτως, ἔϕη, εἰκός.

⁹Τί οὖν; ἦν δ' ἐγώ· ψυχῇ ἆρ' οὐκ ἔστιν ὃ ποιεῖ αὐτὴν ¹⁰κακήν;

¹¹Καὶ μάλα, ἔϕη· ἃ νηνδὴ διῇμεν πάντα, ἀδικία τε καὶ ^c1ἀκολασία καὶ δειλία καὶ ἀμαϑία.

[…]

^d4῎Ιϑι δή, καὶ ψυχὴν κατὰ τὸν αὐτὸν τρόπον σκόπει. ἆρα ⁵ἐνοῦσα ἐν αὐτῇ ἀδικία καὶ ἡ ἄλλη κακία τῷ ἐνεῖναι καὶ ⁶προσκαϑῆσϑαι ϕϑείρει αὐτὴν καὶ μαραίνει, ἕως ἂν εἰς ϑάνατον ⁷ἀγαγοῦσα τοῦ σώματος χορίσῃ;

⁸Οὐδαμῶς, ἔϕη, τοῦτό γε.

⁹᾿Αλλὰ μέντοι ἐκεῖνό γε ἄλογον, ἦν δ' ἐγώ, τὴν μὲν ἄλλου ¹⁰πονηρίαν ἀπολλύναι τι, τὴν δὲ αὑτοῦ μή.

¹¹῎Αλογον.

[…]

^310e10Οὐκοῦν ὁπότε μηδ' ὑϕ' ἑνὸς ἀπόλλυται κακοῦ, μήτε ^611a1οἰκείου μήτε ἀλλοτρίου, δῆλον ὅτι ἀνάγκη αὐτὸ ἀεὶ ὂν εἶναι· ²εἰ δ' ἀεὶ ὄν, ἀϑάνατον.

³᾿Ανάγκη, ἔϕη

1.

Τὸ σύμϕυτον ἄρα κακὸν ἑκάστου καὶ ἡ πονηρία ἕκαστον ἀπόλλυσιν, ἢ εἰ μὴ τοῦτο ἀπολεῖ, οὐκ ἂν ἄλλο γε αὐτὸ ἔτι διαϕϑείρειεν (609a9–b1)

σύμϕυτον κακόν x ∥ ϕϑεῖρον x → x ⊆ ἀδιάϕϑορον

zło przyrodzone x ∥ niszczące x → x ⊆ niezniszczalne

Zał.

2.

ψυχῇ […] ποιεῖ […] κακήν (609b9–10) ἀδικία τε καὶ ἀκολασία καὶ δειλία καὶ ἀμαϑία (609b11–c1)

σύμϕυτον κακόν ψυχῆς = ἀδικία ∪ ἀκολασία ∪ δειλία ∪ ἀμαϑία

zło przyrodzone duszy = niesprawiedliwość ∪ rozpusta ∪ nierozwaga ∪ nieuctwo

Zał.

3.

ἀδικία καὶ ἡ ἄλλη κακία (609d5) οὐδαμῶς (609d8) ϕϑείρει αὐτὴν (609d6)

ἀδικία κτλ. ∥ ϕϑεῖρον ψυχήν

niesprawiedliwość &c. ∥ niszczące duszę

Zał.

4.

ὁπότε μηδ' ὑϕ' ἑνὸς ἀπόλλυται κακοῦ, μήτ οἰκείου μήτε ἀλλοτρίου (610e10–611a1)

σύμϕυτον κακόν ψυχῆς ∥ ϕϑεῖρον ψυχήν

zło przyrodzone duszy ∥ niszczące duszę

2., 3., R1.2.8.3

[5.

ἀδιάϕϑορον ⊆ ἀεὶ ὄν

niezniszczalne ⊆ istnieje zawsze

Zał.]

6.

ἀνάγκη αὐτὸ ἀεὶ ὂν εἶναι (611a1)

ψυχή ⊆ ἀεὶ ὄν

dusza ⊆ istnieje zawsze

1., 4., 5., R3.1.5

7.

εἰ δ' ἀεὶ ὄν, ἀϑάνατον (611a2)

ἀεὶ ὄν ⊆ ἀϑάνατον

istnieje zawsze ⊆ nieśmiertelne

Zał.

8.

[ψυχή] ἀϑάνατον (611a2)

ψυχή ⊆ ἀϑάνατον

dusza ⊆ nieśmiertelne

6., 7., R1.1.1.1

(Witwicki)

— Zatem każdą rzecz gubi jej zło przyrodzone, i jej lichota, a jeżeli to jej nie zgubi, to już nie potrafi jej zgubić nic innego. Bo przecież dobro nigdy niczego do zatraty nie doprowadzi, ani też to, co ani dobre, ani złe.

— Jakżeby tam — powiada.

— A jeżeli znajdziemy jakąś rzecz, która ma swoje zło, i ono ją psuje, ale nie potrafi jej rozłożyć i zniszczyć, to czy nie będziemy już wiedzieli, że niemożliwa jest zatrata rzeczy o takiej naturze?

— Tak — powiada — zdaje się.

— Więc cóż? — dodałem. — Czy dusza ma coś takiego, co ją czyni złą?

— I bardzo nawet — powiada. — To wszystko, cośmy teraz przeszli. Niesprawiedliwość i rozpusta, i brak rozwagi, i brak rozumu.

[…]

— Więc proszę cię, nad duszą też w ten sam sposób się zastanów, czy tkwiąca w niej niesprawiedliwość i inne wady, przez to, że w niej są, powodują psucie się i więdnięcie duszy tak, że przychodzi śmierć i oddzielenie się jej od ciała?

— W żaden sposób — powiada — to nie.

— To przecież nie ma sensu, żeby coś do zguby doprowadzał zły stan czegoś innego, a zły stan własny nie.

— To bez sensu.

[…]

— Nieprawdaż? Skoro jej nie gubi żadne zło, ani własne, ani cudze, to jasna rzecz, że ona musi istnieć zawsze, a jeśli istnieje zawsze, to jest nieśmiertelna.

— Koniecznie — powiada.

(Jowett)

If, then, we find any nature which having this inherent corruption cannot be dissolved or destroyed, we may be certain that of such a nature there is no destruction?

That may be assumed.

Well, I said, and is there no evil which corrupts the soul?

Yes, he said, there are all the evils which we were just now passing in review: unrighteousness, intemperance, cowardice, ignorance.

[…]

Consider the soul in like manner. Does the injustice or other evil which exists in the soul waste and consume her? Do they by attaching to the soul and inhering in her at last bring her to death, and so separate her from the body?

Certainly not.

And yet, I said, it is unreasonable to suppose that anything can perish from without through affection of external evil which could not be destroyed from within by a corruption of its own?

It is, he replied.

[…]

But the soul which cannot be destroyed by an evil, whether inherent or external, must exist forever, and, if existing forever, must be immortal?

Certainly.