II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

156. Platon, Minos 314d8–315a3

Sokrates i jego przyjaciel definiują pojęcie prawa. Hipoteza przyjaciela, że prawo to ustawa państwowa upada, na jej miejsce wykazuje się, że prawo to dobra opinia (chresté doxa). Stąd dowodzi się, że prawo to (przynajmniej w stanie idealnym) poszukiwanie bytu.

Sokrates, jego Przyjaciel:

^314d8ΣΩ. Οὐκοῦν δόγμα ἔϕαμεν εἶναι πόλεως τὸν νόμον;

^e1ΕΤ. ῎Εϕαμεν γάρ.

ΣΩ. Τί οὖν; οὐκ ἔστιν τὰ μὲν χρηστὰ ²δόγματα, τὰ δὲ πονηρά;

ΕΤ. ῎Εστιν μὲν οὖν.

ΣΩ. Καὶ ³μὴν νόμος γε οὐκ ἦν πονηρός.

ΕΤ. Οὐ γάρ.

ΣΩ. Οὐκ ⁴ἄρα ὀρϑῶς ἔχει ἀποκρίνεσϑαι οὕτως ἁπλῶς ὅτι νόμος ἐστὶ ⁵δόγμα πόλεως.

ΕΤ. Οὐκ ἔμοιγε δοκεῖ.

ΣΩ. Οὐκ ἄρα ⁶ἁρμόττοι ἂν τὸ πονηρὸν δόγμα νόμος εἶναι.

ΕΤ. Οὐ δῆτα.

⁷ΣΩ. ᾿Αλλὰ μὴν δόξα γέ τις καὶ αὐτῷ μοι καταϕαίνεται ⁸ὁ νόμος εἶναι· ἐπειδὴ δὲ οὐχ ἡ πονηρὰ δόξα, ἆρα οὐκ ἤδη ⁹τοῦτο κατάδηλον, ὡς ἡ χρηστή, εἴπερ δόξα νόμος ἐστί;

¹⁰ΕΤ. Ναί.

ΣΩ. Δόξα δὲ χρηστὴ τίς ἐστιν; οὐχ ἡ ἀληϑής;

^315a1ΕΤ. Ναί.

ΣΩ. Οὐκοῦν ἡ ἀληϑὴς δόξα τοῦ ὄντος ἐστὶν ²ἐξεύρεσις;

ΕΤ. ῎Εστιν γάρ.

ΣΩ. ῾Ο νόμος ἄρα βούλεται ³τοῦ ὄντος εἶναι ἐξεύρεσις.

1.

δόγμα ἔϕαμεν εἶναι πόλεως τὸν νόμον (314d9)

νόμος = δόγμα

prawo = ustawa

Hp.

2.

ἔστιν τὰ μὲν χρηστὰ δόγματα, τὰ δὲ πονηρά (314e1–2)

δόγμα ∦ πονηρόν

ustawa ∦ niegodziwe

Zał.

3.

νόμος […] οὐκ ἦν πονηρός (314e3)

νόμος ∥ πονηρόν

prawo ∥ niegodziwe

Zał.

4.

Οὐκ […] ἁπλῶς ὅτι νόμος ἐστὶ δόγμα πόλεως (314e3–5)

νόμος ≠ δόγμα

prawo ≠ ustawa

2., 3., R1.3.14

[5.

δόγμα πονερόν ⊆ πονερόν

ustawa niegodziwa ⊆ niegodziwe

Fakt]

6.

Οὐκ ἄρα ἁρμόττοι ἂν τὸ πονηρὸν δόγμα νόμος εἶναι (314e5–6)

δόγμα πονερόν ∥ νόμος

ustawa niegodziwa ∥ prawo

3., 5., R1.2.4.6

7.

δόξα […] τις […] καταϕαίνεται ὁ νόμος εἶναι (314e7–8)

νόμος ⊆ δόξα

prawo ⊆ postanowienie

Zał.

[8.

δόξα ⊆ δόξα χρηστή ∪ δόξα πονερά

postanowienie ⊆ postanowienie dobre ∪ postanowienie niegodziwe

Zał.]

[9.

δόξα πονερά ⊆ πονερόν

postanowienie niegodziwe ⊆ niegodziwe

Fakt]

10.

καταϕαίνεται ὁ νόμος εἶναι (314e7–8) οὐχ ἡ πονηρὰ δόξα (314e8)

νόμος ∥ δόξα πονερά

prawo ∥ postanowienie niegodziwe

3., 9., R1.2.4.4

11.

κατάδηλον, ὡς ἡ χρηστή, εἴπερ δόξα νόμος ἐστί (314e9)

νόμος ⊆ δόξα χρηστή

prawo ⊆ postanowienie dobre

7., 8., 10., R1.3.8.2

12.

Δόξα […] χρηστὴ […] ἐστιν […] ἡ ἀληϑής (314e10)

δόξα χρηστή ⊆ δόξα ἀληϑής

postanowienie dobre ⊆ postanowienie prawdziwe

Zał.

13.

ἡ ἀληϑὴς δόξα τοῦ ὄντος ἐστὶν ἐξεύρεσις (315a1–2)

δόξα ἀληϑής ⊆ τοῦ ὄντος ἐξεύρεσις

postanowienie prawdziwe ⊆ odkrywanie bytu

Zał.

14.

῾Ο νόμος ἄρα βούλεται τοῦ ὄντος εἶναι ἐξεύρεσις (315a2–3)

νόμος ⊆ τοῦ ὄντος ἐξεύρεσις

prawo ⊆ odkrywanie bytu

11., 12., 13., R1.1.1.3

(Regner)

Sokrates: Wszak powiedzieliśmy, że prawo jest ustawą państwową.

Przyjaciel: Powiedzieliśmy przecież.

Sokrates: Cóż więc? Czy jedne ustawy są dobre, inne zaś niegodziwe?

Przyjaciel: Bywa tak rzeczywiście.

Sokrates: A przecież prawo nie mogłoby być niegodziwe.

Przyjaciel: Gdzieżby?

Sokrates: A więc nie można słusznie twierdzić tak bez zastrzeżeń, że prawo jest ustawą państwową.

Przyjaciel: Wydaje się, że nie można.

Sokrates: Nie można by przeto zgodzić się, że ustawa niegodziwa jest prawem.

Przyjaciel: Rzeczywiście nie.

Sokrates: Wszakże mnie się również samemu wydaje, że prawo jest rzeczywiście pewnym postanowieniem. Ponieważ zaś ono nie jest postanowieniem niegodziwym, to czyż wobec tego nie jest oczywiste, że jest postanowieniem dobrym, jeżeli prawo jest postanowieniem?

Przyjaciel: Tak.

Sokrates: Które zaś postanowienie jest dobre? Czy nie to, które jest prawdziwe?

Przyjaciel: Tak.

Sokrates: Czy postanowienie prawdziwe nie jest odnalezieniem tego, co jest?

Przyjaciel: Na pewno jest.

Sokrates: Prawo więc chce być wykryciem tego co jest.