II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

20. Ksenofont, Wspomnienia o Sokratesie IV, 5,7–8

Kontynuacja poprzedniego fragmentu.

^{IV, V, 7}Τοῦ δὲ ἀντὶ τῶν ὠϕελούντων τὰ βλάπτοντα προαιρεῖσϑαι ποιοῦντος καὶ τούτων μὲν ἐπιμελεῖσϑαι, ἐκείνων δὲ ἀμελεῖν πείϑοντος καὶ τοῖς σωϕρονοῦσι τὰ ἐναντία ποιεῖν ἀναγκάζοντες οἴει τι ἀνϑρώπῳ κάκιον εἶναι;

Οὐδέν, ἔϕη.

⁸Οὐκοῦν τὴν ἐγκράτειαν τῶν ἐναντίων ἢ τὴν ἀκρασίαν εἰκὸς τοῖς ἀνϑρώποις αἰτίαν εἶναι;

Πάνυ μὲν οὖν, ἔϕη.

Οὐκοῦν καὶ τῶν ἐναντίων τὸ αἴτιον εἰκὸς ἄριστον εἶναι;

Εἰκὸς γάρ, ἔϕη.

῎Εοικεν ἄρ', ἔϕη, ὦ Εὐϑύδημε, ἄριστον ἀνϑρώπῳ ἐγκράτεια εἶναι;

Εἰκότως γάρ, ἔϕη, ὦ Σώκρατες.

1.

τὴν ἐγκράτειαν τῶν ἐναντίων ἢ τὴν ἀκρασίαν εἰκὸς τοῖς ἀνϑρώποις αἰτίαν εἶναι (IV, 5,8)

ἐγκράτεια ⊆ αἴτιον τῶν ἐναντίων ἢ ἀκρασία

wstrzemięźliwość ⊆ przyczyna rzeczy przeciwnych niż niewstrzemięźliwość

Zał.

2.

τῶν ἐναντίων τὸ αἴτιον εἰκὸς ἄριστον εἶναι (IV, 5,8)

αἴτιον τῶν ἐναντίων ἢ ἀκρασία ⊆ ἄριστον

przyczyna rzeczy przeciwnych niż niewstrzemięźliwość ⊆ najlepsze

Zał.

3.

ἄριστον ἀνϑρώπῳ ἐγκράτεια εἶναι (IV, 5,8)

ἐγκράτεια ⊆ ἄριστον

wstrzemięźliwość ⊆ najlepsze

1., 2., R1.1.1.1

(Joachimowicz)

— Nie sądzisz, że nie ma zarazem większego dla człowieka nieszczęścia niż siła, która swoim działaniem sprawia, że zamiast tego, co pożyteczne, woli wybierać to, co szkodliwe, która go skłania, aby nie dbał zupełnie o to, co pożyteczne, a pilnie zabiegał o to, co szkodliwe, słowem, która go zmusza do czynienia rzeczy krańcowo odmiennych, od tego, co nakazuje stateczna rozwaga?

— Z pewnością — potwierdził Eutydem.

— Rzecz to chyba naturalna zatem, że wstrzemięźliwość powoduje u ludzi skutki wprost przeciwne tym, jakie powoduje niewstrzemięźliwość?

— Całkiem naturalna.

— I w konsekwencji, Eutydemie, jest to równie naturalne, że jako przyczyna skutków wprost przeciwnych stanowi największe dobro dla człowieka?

— Tak, równie naturalne — brzmiała odpowiedź.

— W takim razie, Eutydemie, wstrzemięźliwość jest chyba dla człowieka największym dobrem?

— Chyba tak, Sokratesie!