|
Summary: The Pre-Aristotelian Formal Logic Część I - Logika formalna przed Arystotelesem
Część II - Katalog przedarystotelesowych fragmentów logicznych I. Fragmenta prearistotelicorum
|
Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej I. Fragmenta prearistotelicorum6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików26. Ksenofont, Wspomnienia o Sokratesie IV, 7,6–7Ksenofont przytacza Sokratesa dowodzącego błędności poglądów Anaksagorasa na temat słońca. IV, VII, 6κινδυνεῦσαι δ' ἂν ἔϕη καὶ παραϕρονῆσαι τὸν ταῦτα μεριμνῶντα οὐδὲν ἧττον ἢ ᾿Αναξαγόρας παρεϕρόνησεν ὁ μέγιστον ϕρονήσας ἐπὶ τῷ τὰς τῶν ϑεῶν μηχανᾶς ἐξηγεῖσϑαι. 7ἐκεῖνος γὰρ λέγων μὲν τὸ αὐτὸ εἶναι πῦρ τε καὶ ἥλιον ἠγνόει ὅτι τὸ μὲν πῦρ οἱ ἄνϑρωποι ῥᾳδίως καϑορῶσιν, εἰς δὲ τὸν ἥλιον οὐ δύνανται ἀντιβλέπειν, καὶ ὑπὸ μὲν τοῦ ἡλίου καταλαμπόμενοι τὰ χρώματα μελάντερα ἔχουσιν, ὑπὸ δὲ τοῦ πυρὸς οὔ· ἠγνόει δὲ καὶ ὅτι τῶν ἐκ τῆς γῆς ϕυομένων ἄνευ μὲν ἡλίου αὐγῆς οὐδὲν δύναται καλῶς αὔξεσϑαι, ὑπὸ δὲ τοῦ πυρὸς ϑερμαινόμενα πάντα ἀπόλλυται· ϕάσκων δὲ τὸν ἥλιον λίϑον διάπυρον εἶναι καὶ τοῦτο ἠγνόει, ὅτι λίϑος μὲν ἐν πυρὶ ὢν οὔτε λάμπει οὔτε πολὺν χρόνον ἀντέχει, ὁ δὲ ἥλιος πάντα τὸν χρόνον πάντων λαμπρότατος ὢν διαμένει. 1. τὸ μὲν πῦρ οἱ ἄνϑρωποι ῥᾳδίως καϑορῶσιν (IV, 7,7) πῦρ ⊆ ἀντιβλεπτόν ogień ⊆ mogące być oglądane Zał. 2. εἰς δὲ τὸν ἥλιον οὐ δύνανται ἀντιβλέπειν (IV, 7,7) ἥλιος ∥ ἀντιβλεπτόν słońce ∥ mogące być oglądane Zał. 3. ᾿Αναξαγόρας παρεϕρόνησεν (IV, 7,6) λέγων μὲν τὸ αὐτὸ εἶναι πῦρ τε καὶ ἥλιον (IV, 7,7) ἥλιος ∥ πῦρ słońce ∥ ogień 1., 2., R1.2.4.5 4. ὑπὸ μὲν τοῦ ἡλίου καταλαμπόμενοι τὰ χρώματα μελάντερα ἔχουσιν (IV, 7,7) ἥλιος ⊆ χρώματα μελάντερα ποιοῦν słońce ⊆ barwiące skórę na ciemno Zał. 5. ὑπὸ δὲ τοῦ πυρὸς οὔ (IV, 7,7) πῦρ ∥ χρώματα μελάντερα ποιοῦν ogień ∥ barwiące skórę na ciemno Zał. 6. ᾿Αναξαγόρας παρεϕρόνησεν (IV, 7,6) λέγων μὲν τὸ αὐτὸ εἶναι πῦρ τε καὶ ἥλιον (IV, 7,7) ἥλιος ∥ πῦρ słońce ∥ ogień 4., 5., R1.2.4.3 7. ἐκ τῆς γῆς ϕυομένων ἄνευ μὲν ἡλίου αὐγῆς οὐδὲν δύναται καλῶς αὔξεσϑαι (IV, 7,7) ἥλιος ⊆ χρήσιμον ϕυομένοις słońce ⊆ korzystne dla roślin Zał. 8. ὑπὸ δὲ τοῦ πυρὸς ϑερμαινόμενα πάντα ἀπόλλυται (IV, 7,7) πῦρ ∥ χρήσιμον ϕυομένοις ogień ∥ korzystne dla roślin Zał. 9. ᾿Αναξαγόρας παρεϕρόνησεν (IV, 7,6) λέγων μὲν τὸ αὐτὸ εἶναι πῦρ τε καὶ ἥλιον (IV, 7,7) ἥλιος ∥ πῦρ słońce ∥ ogień 7., 8., R1.2.4.3 10. λίϑος μὲν ἐν πυρὶ ὢν οὔτε λάμπει (IV, 7,7) λίϑος ∥ λάμπον kamień ∥ świecące Zał. 11. ὁ δὲ ἥλιος πάντα τὸν χρόνον πάντων λαμπρότατος (IV, 7,7) ἥλιος ⊆ λάμπον słońce ⊆ świecące Zał. 12. ᾿Αναξαγόρας παρεϕρόνησεν (IV, 7,6) ϕάσκων δὲ τὸν ἥλιον λίϑον διάπυρον εἶναι (IV, 7,7) ἥλιος ∥ λίϑος słońce ∥ kamień 10., 11., R1.2.4.6 13. λίϑος […] ἐν πυρὶ ὢν […] οὔτε πολὺν χρόνον ἀντέχει (IV, 7,7) λίϑος ∥ ἀντέχον πολὺν χρόνον ἐν πυρὶ ὢν kamień ∥ wytrzymujące długo działanie płomieni Zał. 14. ὁ δὲ ἥλιος πάντα τὸν χρόνον πάντων […] διαμένει (IV, 7,7) ἥλιος ⊆ ἀντέχον πολὺν χρόνον ἐν πυρὶ ὢν słońce ⊆ wytrzymujące długo działanie płomieni Zał. 15. ᾿Αναξαγόρας παρεϕρόνησεν (IV, 7,6) ϕάσκων δὲ τὸν ἥλιον λίϑον διάπυρον εἶναι (IV, 7,7) ἥλιος ∥ λίϑος słońce ∥ kamień 13., 14., R1.2.4.6 (Joachimowicz) Dodawał ponadto, że temu, kto badając te sprawy zbyt natęża rozum, grozi niebezpieczeństwo: może dojść do niedorzecznych wniosków, podobnie jak Anaksagoras, który tym najbardziej się pysznił, że umie tłumaczyć przemyślne urządzenia dzieł boskich. Głosząc, że słońce jest tej samej natury, co ogień, ten filozof najwidoczniej nie wiedział, że ludzie spokojnie patrzą na ogień, ale wzrok ich nie wytrzymuje blasku słońca, oraz że słońce swymi promieniami zabarwia skórę na ciemno, czego nie czyni ogień. Nie pomyślał i o tym, że wszystkie rośliny na ziemi tylko pod działaniem promieni słonecznych wspaniale rosną, gdy tymczasem każda istota żyjąca nagrzana ogniem ginie. Twierdząc wreszcie, że słońce jest rozpalonym kamieniem, nie zastanowił się nad tym, że kamień palony w ogniu nie świeci i nie wytrzymuje długo działania płomieni, gdy tymczasem słońce niezmiennie po wszystkie czasy pozostaje najjaśniejszym światłem na świecie. |
