II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

27. Ksenofont, Uczta 5,4–7

„Konkurs piękności” — Sokrates w czasie uczty „dowodzi” znanemu z piękności Kritobulosowi, że jest od niego piękniejszy, bo ciało jego lepiej jest przystosowane do rozmaitych potrzeb.

^{V, 4}Καὶ πῶς, ἔϕη, οἷόν τε ταῦτα μηδὲν ὅμοια ὄντα ἀλλήλοις πάντα καλὰ εἶναι;

῍Αν νὴ Δί', ἔϕη, πρὸς τὰ ἔργα ὧν ἕνεκα ἕκαστα κτώμεϑα εὖ εἰργασμένα ᾖ ἢ εὖ πεϕυκότα πρὸς ἃ ἂν δεώμεϑα, καὶ ταῦτ', ἔϕη ὁ Κριτόβουλος, καλά.

⁵Οἶσϑα οὖν, ἔϕη, ὀϕϑαλμῶν τίνος ἕνεκα δεόμεϑα;

Δῆλον, ἔϕη, ὅτι τοῦ ὁρᾶν.

Οὕτω μὲν τοίνυν ἤδη οἱ ἐμοὶ ὀϕϑαλμοὶ καλλίονες ἂν τῶν σῶν εἴησαν.

Πῶς δή;

῞Οτι οἱ μὲν σοὶ τὸ κατ' εὐϑὺ μόνον ὁρῶσιν, οἱ δὲ ἐμοὶ καὶ τὸ ἐκ πλαγίου διὰ τὸ ἐπιπόλαιοι εἶναι.

Λέγεις σύ, ἔϕη, καρκίνον εὐοϕϑαλμότατον εἶναι τῶν ζῴων;

Πάντως δήπου, ἔϕη· ἐπεὶ καὶ πρὸς ἰσχὺν τοὺς ὀϕϑαλμοὺς ἄριστα πεϕυκότας ἔχει.

⁶Εἶεν, ἔϕη, τῶν δὲ ῥινῶν ποτέρα καλλίων, ἡ σὴ ἢ ἡ ἐμή;

᾿Εγὼ μέν, ἔϕη, οἶμαι τὴν ἐμήν, εἴπερ γε τοῦ ὀσϕραίνεσϑαι ἕνεκεν ἐποίησαν ἡμῖν ῥῖνας οἱ ϑεοί. οἰ μὲν γὰρ σοὶ μυκτῆρες εἰς γῆν ὁρῶσιν, οἱ δὲ ἐμοί ἀναπέπτανται, ὥστε τὰς πάντοϑεν ὀσμὰς προσδέχεσϑαι.

Τὸ δὲ δὴ σιμὸν τῆς ῥινὸς πῶς τοῦ ὀρϑοῦ κάλλιον;

῞Οτι, ἔϕη, οὐκ ἀντιϕράττει, ἀλλ' ἐᾷ εὐϑὺς τὰς ὄψεις ὁρᾶν ἃ ἂν βούλωνται· ἡ δὲ ὑψηλὴ ῥὶς ὥσπερ ἐπηρεάζουσα διατετείχικε τὰ ὄμματα.

⁷Τοῦ γε μὴν στόματος, ἔϕη ὁ Κριτόβουλος, ἡϕίεμαι. εἰ γὰρ τοῦ ἀποδάκνειν ἕνεκα πεποίηται, πολὺ ἂν σὺ μεῖζον ἢ ἐγὼ ἀποδάκοις.

Διὰ δὲ τὸ παχέα ἔχειν τὰ χείλη οὐκ οἴει καὶ μαλακώτερόν σου ἔχειν τὸ ϕίλημα;

῎Εοικα, ἔϕη, ἐγὼ κατὰ τὸν σὸν λόγον καὶ τῶν ὄνων αἴσχιον τὸ στόμα ἔχειν.

1.

εὖ πεϕυκότα πρὸς ἃ ἂν δεώμεϑα […] καλά (V, 4)

βέλτιον πεϕυκός ⊆ κάλλιον

lepiej przystosowane ⊆ piękniejsze

Zał.

2.

οἱ […] ἐμοὶ […] ἐπιπόλαιοι (V, 5)

Σωκράτους ὀϕϑαλμοί ⊆ ὀϕϑαλμοὶ ἐπιπόλαιοι

oczy Sokratesa ⊆ oczy wyłupiaste

Zał.

3.

ὁρῶσιν […] οἱ […] ἐμοὶ καὶ τὸ ἐκ πλαγίου διὰ τὸ ἐπιπόλαιοι εἶναι (V, 5)

ὀϕϑαλμοὶ ἐπιπόλαιοι ⊆ βέλτιον πεϕυκότες

oczy wyłupiaste ⊆ lepiej przystosowane

Zał.

4.

οἱ ἐμοὶ ὀϕϑαλμοὶ καλλίονες (V, 5)

Σωκράτους ὀϕϑαλμοί ⊆ κάλλιον

oczy Sokratesa ⊆ piękniejsze

1., 2., 3., R1.1.1.6

5.

μυκτῆρες […] ἐμοί ἀναπέπτανται (V, 6)

Σωκράτους μυκτῆρες ⊆ μυκτῆρες ἀναπεπτάμενοι

nozdrza Sokratesa ⊆ nozdrza zadarte

Zał.

6.

ἀναπέπτανται, ὥστε τὰς πάντοϑεν ὀσμὰς προσδέχεσϑαι (V, 6)

μυκτῆρες ἀναπεπτάμενοι ⊆ βέλτιον πεϕυκός

nozdrza Sokratesa ⊆ lepiej przystosowane

Zał.

7.

τῶν […] ῥινῶν […] καλλίων […] οἶμαι τὴν ἐμήν (V, 6)

Σωκράτους μυκτῆρες ⊆ κάλλιον

nozdrza Sokratesa ⊆ piękniejsze

1., 5., 6., R1.1.1.6

[8.

ῥὶς Σωκράτους ⊆ ῥὶς σιμόν

nos Sokratesa ⊆ nos perkaty

Fakt]

9.

Τὸ δὲ δὴ σιμὸν τῆς ῥινὸς […] ὃτι […] οὐκ ἀντιϕράττει (V, 6)

ῥὶς σιμόν ⊆ βέλτιον πεϕυκός

nos perkaty ⊆ lepiej przystosowane

Zał.

10.

Τὸ δὲ δὴ σιμὸν τῆς ῥινὸς […] τοῦ ὀρϑοῦ κάλλιον (V, 6)

ῥὶς σιμόν ⊆ κάλλιον

nos perkaty ⊆ piękniejsze

1., 9., R1.1.1.2

11.

τῶν […] ῥινῶν […] καλλίων […] οἶμαι τὴν ἐμήν (V, 6)

ῥὶς Σωκράτους ⊆ κάλλιον

nos Sokratesa ⊆ piękniejsze

8., 10., R1.1.1.1

[12.

στόμα Σωκράτους ⊆ στόμα μεῖζον

usta Sokratesa ⊆ usta większe

Fakt]

13.

πολὺ ἂν σὺ μεῖζον ἢ ἐγὼ ἀποδάκοις (V, 7)

στόμα μεῖζον ⊆ βέλτιον πεϕυκός

usta większe ⊆ lepiej przystosowane

Zał.

14.

Τοῦ γε μὴν στόματος, ἔϕη ὁ Κριτόβουλος, ἡϕίεμαι (V, 7)

στόμα Σωκράτους ⊆ κάλλιον

usta Sokratesa ⊆ piękniejsze

1., 12., 13., R1.1.1.6

15.

παχέα ἔχειν τὰ χείλη (V, 7)

χείλη Σωκράτους ⊆ χείλη παχέα

wargi Sokratesa ⊆ wargi miękkie

Zał.

16.

Διὰ δὲ τὸ παχέα ἔχειν τὰ χείλη […] οἴει καὶ μαλακώτερόν σου ἔχειν τὸ ϕίλημα (V, 7)

χείλη παχέα ⊆ βέλτιον πεϕυκός

wargi miękkie ⊆ lepiej przystosowane

Zał.

[17.

χείλη Σωκράτους ⊆ κάλλιον

wargi Sokratesa ⊆ piękniejsze

1., 15., 16., R1.1.1.6]

(Joachimowicz)

— Jak to się dzieje — zapytał Sokrates — że rzeczy w niczym niepodobne do siebie mogą jednak wszystkie być piękne?

— Po prostu — odpowiedział Kritobulos. — Jeżeli mianowicie tak dobrze są wykonane, że służą celom, dla jakich je posiadamy, albo jeśli z natury są znakomicie przystosowane do naszych potrzeb, wtedy są piękne.

— Wiesz, do czego są nam potrzebne oczy?

— Do tego, aby widzieć.

— Jeśli tak, to moje oczy są piękniejsze od twoich.

— Dlaczego?

— Ponieważ twoje oczy widzą tylko w prostej linii przed sobą, moje oczy natomiast przez to, że są wystające z orbit, widzą ponadto i z boku.

— Według tego, co mówisz, rak chyba ma najpiękniejsze oczy wśród zwierząt — rzekł z ironią Kritobulos.

— Z pewnością — potwierdził Sokrates — ponieważ także pod względem siły ma oczy najlepiej z natury wyposażone.

— Niech i tak będzie — zgodził się Kritobulos. — Ale czyj nos jest piękniejszy, mój czy twój? — zapytał.

— Mnie się zdaje, że mój, skoro bogowie po to dali nam nosy, by wąchać. Twoje nozdrza są skierowane prosto na dół, moje zadarte do góry, dzięki czemu mogą zewsząd chłonąć zapachy.

— Ale dlaczego nos zadarty ma być piękniejszy od prostego?

— Ponieważ nos zadarty nie przegradza oczom pola widzenia, ale pozwala patrzeć bez przeszkód, na co zechcą, gdy tymczasem nos prosty jak na złość stawia między nimi przegrodę.

— Jeśli zaś idzie o usta — zmienił wątek Kritobulos — przyznaję ci z góry pierwszeństwo, ponieważ jeśli usta są stworzone do odgryzania kęsków, to niewątpliwie twoje mogą odgryzać większe kęski niż moje.

— A ponieważ mam grube wargi, nie sądzisz, że i pocałunki moje są bardziej miękkie niż twoje?

— Na pewno. Ale według tego, co mówisz, moje wargi muszą być brzydsze od warg osła.