II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

35. Platon, Fedon 76a1–8 & b4–c5

Sokrates uzasadnia, że ludzie rodząc się zapominają, czego ich dusze nauczyły się w poprzednim życiu i nie wiedzą tego, muszą więc sobie dopiero przypomnieć.

Sokrates, Simmiasz:

^76a1Δυνατὸν γὰρ δὴ τοῦτό γε ἐϕάνη, αἰσϑόμενόν τι ἢ ἰδόντα ²ἢ ἀκούσαντα ἤ τινα ἄλλην αἴσϑησιν λαβόντα ἕτερόν τι ἀπὸ ³τούτου ἐννοῆσαι ὃ ἐπελέληστο, ᾧ τοῦτο ἐπλησίαζεν ἀνόμοιον ⁴ὂν ἢ ᾧ ὅμοιον· ὥστε, ὅπερ λέγω, δυοῖν ϑάτερα, ἤτοι ἐπι⁵στάμενοί γε αὐτὰ γεγόναμεν καὶ ἐπιστάμεϑα διὰ βίου πάντες, ⁶ἢ ὕστερον, οὕς ϕαμεν μανϑάνειν, οὐδὲν ἀλλ' ἢ ἀναμιμνῄ⁷σκονται οὗτοι, καὶ ἡ μάϑησις ἀνάμνησις ἂν εἴη.

⁸Καὶ μάλα δὴ οὕτως ἔχει, ὦ Σώκρατες.

[…]

^76b4Τί δέ; τόδε ἔχεις ἑλέσϑαι, καὶ πῇ σοι δοκεῖ περὶ αὐτοῦ; ⁵ἀνὴρ ἐπιστάμενος περὶ ὧν ἐπίσταται ἔχοι ἂν δοῦναι λόγον ⁶ἢ οὔ;

⁷Πολλὴ ἀνάγκη, ἔϕη, ὦ Σώκρατες.

⁸῏Η καὶ δοκοῦσι σοι πάντες ἔχειν διδόναι λόγον περὶ τού⁹των ὧν νυνδὴ ἐλέγομεν;

¹⁰Βουλοίμην μεντἄν, ἔϕη ὁ Σιμμίας· ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον ¹¹ϕοβοῦμαι μὴ αὔριον τηνικάδε οὐκέτι ᾖ ἀνϑρώπων οὐδεὶς ¹²ἀξίως οἷός τε τοῦτο ποιῆσαι.

^c1Οὐκ ἄρα δοκοῦσί σοι ἐπίστασϑαί γε, ἔϕη, ὦ Σιμμία, ²πάντες αὐτά;

³Οὐδαμῶς.

⁴᾿Αναμιμνῄσκονται ἄρα ἅ ποτε ἔμαϑον;

⁵᾿Ανάγκη.

1.

ἤτοι (76a4) ἐπιστάμεϑα διὰ βίου πάντες, ἢ (76a5) ἡ μάϑησις ἀνάμνησις ἂν εἴη (76a7)

πάντες ⊆ ἐπιστάμενοι ⊻ μάϑησις ἀνάμνησίς ἐστι

wszyscy ⊆ wiedzący ⊻ wiedza jest przypominaniem

Zał.

2.

ἀνὴρ ἐπιστάμενος ἔχοι ἂν δοῦναι λόγον (76b5)

ἐπιστάμενος ⊆ ἔχων δοῦναι λόγον

wiedzący ⊆ umiejący dać dowód

Zał.

3.

μὴ (75b11)πάντες ἔχειν διδόναι λόγον (76b8)

πάντες ⊈ ἔχοντες δοῦναι λόγον

wszyscy ⊈ umiejący dać dowód

Zał.

4.

Οὐκ […] δοκοῦσί σοι ἐπίστασϑαί πάντες (76c1–2)

πάντες ⊈ ἐπιστάμενοι

wszyscy ⊈ wiedzący

2., 3., R1.2.5.3

5.

᾿Αναμιμνῄσκονται […] ἅ ποτε ἔμαϑον (76c4)

μάϑησις ἀνάμνησίς ἐστι

wiedza jest przypominaniem

1., 4., R2.6

(Legutko)

„Okazało się zatem możliwe — mając wrażenie zmysłowe jakiejś rzeczy, czy to widząc ją, czy słysząc, czy doznając jej innym zmysłem — ująć myślą inną rzecz, o której się zapomniało, a do której ta pierwsza zbliżała się, będąc niepodobną albo i podobną. Dlatego, jak twierdzę, zachodzi jedno z dwojga: albo urodziliśmy się z wiedzą o nich i posiadamy tę wiedzę wszyscy przez całe życie, albo jest tak, że ci ludzie, o których mówimy, iż się uczą, jedynie sobie później przypominają, uczenie się zaś byłoby wtedy przypominaniem sobie”.

[…]

„No dobrze, a czy z tego potrafisz wybrać i co sądzisz o czymś takim? Czy człowiek, który posiada wiedzę o jakichś rzeczach, potrafi zdać sprawę z tego, co wie, czy też nie potrafi?”

„Z całą pewnością potrafi, Sokratesie”.

„A czy sądzisz, że wszyscy ludzie potrafią zdać sprawę z rzeczy, o których przed chwilą mówiliśmy?”

„Chciałbym bardzo, żeby tak było — odpowiedział Simmias — ale obawiam się raczej, iż jutro o tej porze nie będzie już nikogo, kto potrafiłby to robić w sposób należyty”.

„A zatem, Simmiasie, nie uważasz, że wszyscy posiadają wiedzę o tych rzeczach?”

„W żadnym razie”.

„A więc przypominają sobie oni te, których się kiedyś nauczyli?”

„Koniecznie”

(Jowett)

For this is clear, that when we perceived something, either by the help of sight or hearing, or some other sense, there was no difficulty in receiving from this a conception of some other thing like or unlike which had been forgotten and which was associated with this; and therefore, as I was saying, one of two alternatives follows: either we had this knowledge at birth, and continued to know through life; or, after birth, those who are said to learn only remember, and learning is recollection only.

Yes, that is quite true, Socrates.

[…]

At any rate you can decide whether he who has knowledge ought or ought not to be able to give a reason for what he knows.

Certainly, he ought.

But do you think that every man is able to give a reason about these very matters of which we are speaking?

I wish that they could, Socrates, but I greatly fear that to-morrow at this time there will be no one able to give a reason worth having.

Then you are not of opinion, Simmias, that all men know these things?

Certainly not.

Then they are in process of recollecting that which they learned before.

Certainly.