II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

36. Platon, Fedon 78c1–9 & 79a6–b15 & 80b8–c1

Dowód nieśmiertelności duszy z jej nierozkładalności.

Sokrates, Kebes:

^78c1῏Αρ' οὖν τῷ μὲν συντεϑέντι τε καὶ συνϑέτῳ ὄντι ϕύσει ²προσήκει τοῦτο πάσχειν, διαιρεϑῆναι ταύτῃ ᾗπερ συνετέϑη· ³εἰ δέ τι τυγχάνει ὂν ἀσύνϑετον, τούτῳ μόνῳ προσήκει μὴ ⁴πάσχειν ταῦτα, εἴπερ τῳ ἄλλῳ;

⁵Δοκεῖ μοι, ἔϕη, οὕτως ἔχειν, ὁ Κέβης.

⁶Οὐκοῦν ἅπερ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ καὶ ὡσαύτως ἔχει, ταῦτα ⁷μάλιστα εἰκὸς εἶναι τὰ ἀσύνϑετα, τὰ δὲ ἄλλοτ' ἄλλως καὶ ⁸μηδέποτε κατὰ ταὐτά, ταῦτα δὲ σύνϑετα;

⁹῎Εμοιγε δοκεῖ οὕτως.

[…]

^79a6Θῶμεν οὖν βούλει, ἔϕη, δύο εἴδη τῶν ὄντων, τὸ μὲν ⁷ὁρατόν, τὸ δὲ ἀιδές;

⁸Θῶμεν, ἔϕη.

⁹Καὶ τὸ μὲν ἀιδὲς ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον, τὸ δὲ ὁρατὸν ¹⁰μηδέποτε κατὰ ταὐτά;

¹¹Καὶ τοῦτο, ἔϕη, ϑῶμεν.

^b1Φέρε δή, ἦ δ' ὅς, ἄλλο τι ἡμῶν αὐτῶν τὸ μὲν σῶμά ἐστι, ²τὸ δὲ ψυχή;

³Οὐδὲν ἄλλο, ἔϕη.

⁴Ποτέρῳ οὖν ὁμοιότερον τῷ εἴδει ϕαμὲν ἂν εἶναι καὶ ⁵συγγενέστερον τὸ σῶμα;

⁶Παντί, ἔϕη, τοῦτό γε δῆλον, ὅτι τῷ ὁρατῷ

⁷Τί δὲ ἡ ψυχή; ὁρατὸν ἢ ἀιδές;

⁸Οὐχ ὑπ' ἀνϑρώπων γε, ὦ Σώκρατες, ἔϕη.

⁹᾿Αλλὰ μὴν ἡμεῖς γε τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ μὴ τῇ τῶν ἀνϑρώπων ¹⁰ϕύσει ἐλέγομεν· ἢ ἄλλῃ τινὶ οἴει;

¹¹Τῇ τῶν ἀνϑρώπων.

¹²Τί οὖν περὶ ψυχῆς λέγομεν; ὁρατὸν ἢ ἀόρατον εἶναι;

¹³Οὐχ ὁρατόν.

¹⁴᾿Αιδὲς ἄρα;

¹⁵Ναί.

[…]

^80b8Τί οὖν; τούτων οὕτως ἐχόντων ἆρ' οὐχὶ σώματι μὲν ⁹ταχὺ διαλύεσϑαι προσήκει, ψυχῇ δὲ αὖ τὸ παράπαν ἀδια¹⁰λύτῳ εἶναι ἢ ἐγγύς τι τούτου;

^c1Πῶς γὰρ οὔ;

1.

εἰ τι τηγχάνει ὂν ἀσύνϑετον, τούτῳ μόνῳ προσήκει μὴ (78c3) διαιρεϑῆναι (78c2)

ἀσύνϑετον ⊆ μὴ διαιρεϑέν

niezłożone ⊆ nierozkładające się

Zał.

2.

ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχει, εἰκὸς εἶναι τὰ ἀσύνϑετα (78c6–7)

ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον ⊆ ἀσύνϑετον

niezmienne ⊆ niezłożone

Zał.

3.

τὸ ἀιδὲς ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον (79a9)

ἀιδές ⊆ ἀεὶ κατὰ ταὐτὰ ἔχον

niewidoczne ⊆ niezmienne

Zał.

4.

ἡ ψυχή (79b7) ἀιδὲς (79b14)

ψυχή ⊆ ἀιδές

dusza ⊆ niewidoczne

Zał.

5.

προσήκει, ψυχῇ δὲ αὖ τὸ παράπαν ἀδιαλύτῳ εἶναι ἢ ἐγγύς τι τούτου (80b9–10)

ψυχή ⊆ μὴ διαιρεϑέν

dusza ⊆ nierozkładające się

1., 2., 3., 4., R1.1.1.10

(Legutko)

„No więc, czy rzecz złożona i istniejąca w złożeniu podlega temu, iż rozpada się właśnie tam, gdzie została złożona; jeśli zaś zdarzy się rzecz niezłożona, to czy nie jest tak, że tylko ona, o ile w ogóle cokolwiek, nie będzie temu podlegać?”

„Tak mi się wydaje” — powiedział Kebes.

„Z kolei weźmy coś, co jest zawsze stałe i takie samo: czy nie jest tak, że szczególnie takie rzeczy będą prawdopodobnie niezłożone, podczas gdy rzeczy zmienne i nigdy stałe prawdopodobnie złożone?”

„Takie jest moje zdanie”.

[…]

„Przyjmijmy zatem, jeśli chcesz, iż istnieją dwa rodzaje przedmiotów, widzialne i niewidzialne”.

„Przyjmijmy” — odpowiedział.

„I że to, co niewidzialne, jest zawsze takie samo, to zaś, co widzialne, nigdy”.

„Tak, to też przyjmijmy”.

„Idźmy dalej” — rzekł tamten. „Czy nie jest tak, że w nas samych istnieje ciało jak i dusza”?

„Jakżeby inaczej”.

„Do którego rodzaju, powiemy, ciało jest bardziej podobne i z którym bardziej spokrewnione?”

„Dla każdego jest jasne — odrzekł — że z tym, co widzialne”.

„No a dusza? Czy jest widzialna czy niewidzialna?”

„Przez ludzi, w każdym razie, nie jest widzialna, Sokratesie”.

„Ale mówimy przecież o rzeczach widzialnych i niewidzialnych z uwagi na naturę ludzi; a może uważasz, że z uwagi na jakąś inną naturę?”

„Na naturę ludzi”.

„A zatem co powiemy o duszy? Że widzialna czy też że niewidzialna?”

„Nie można jej zobaczyć”.

„Zatem niewidzialna?”.

„Tak”.

[…]

„Cóż wobec tego? Skoro rzeczy tak się mają, to czy właściwością ciała nie jest szybkie uleganie rozpadowi, duszy zaś całkowita nierozkładalność lub coś blisko tego?”

„Istotnie”

(Jowett)

Now the compound or composite may be supposed to be naturally capable of being dissolved in like manner as of being compounded; but that which is uncompounded, and that only, must be, if anything is, indissoluble.

Yes; that is what I should imagine, said Cebes.

And the uncompounded may be assumed to be the same and unchanging, where the compound is always changing and never the same?

That I also think, he said.

[…]

Well, then, he added, let us suppose that there are two sorts of existences, one seen, the other unseen.

Let us suppose them.

The seen is the changing, and the unseen is the unchanging.

That may be also supposed.

And, further, is not one part of us body, and the rest of us soul?

To be sure.

And to which class may we say that the body is more alike and akin?

Clearly to the seen: no one can doubt that.

And is the soul seen or not seen?

Not by man, Socrates.

And by ”seen” and ”not seen” is meant by us that which is or is not visible to the eye of man?

Yes, to the eye of man.

And what do we say of the soul? is that seen or not seen?

Not seen.

Unseen then?

Yes.

[…]

But if this is true, then is not the body liable to speedy dissolution?

and is not the soul almost or altogether indissoluble?

Certainly.