II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

37. Platon, Fedon 93b8–c10 & 94a1–b3

Odrzucenie hipotezy, że dusza jest harmonią ciała na podstawie tego, że dusze są czasem złe, podczas gdy harmonia nigdy.

Sokrates, Simiasz:

^93b8Φέρε δή, ἔϕη, πρὸς Διός· λέγεται ψυχὴ ἡ μὲν νοῦν τε ⁹ἔχειν καὶ ἀρετὴν καὶ εἶναι ἀγαϑή, ἡ δὲ ἄνοιάν τε καὶ μοχϑηρίαν ^c1καὶ εἶναι κακή; καὶ ταῦτα ἀληϑῶς λέγεται;

²᾿Αληϑῶς μέντοι.

³Τῶν οὖν ϑεμένων ψυχὴν ἁρμονίαν εἶναι τί τις ϕήσει ⁴ταῦτα ὄντα εἶναι ἐν ταῖς ψυχαῖς, τήν τε ἀρετὴν καὶ τὴν ⁵κακίαν; πότερον ἁρμονίαν αὖ τινα ἄλλην καὶ ἀναρμοστίαν; ⁶καὶ τὴν μὲν ἡρμόσϑαι, τὴν ἀγαϑήν, καὶ ἔχειν ἐν αὐτῇ ⁷ἁρμονίᾳ οὔσῃ ἄλλην ἁρμονίαν, τὴν δὲ ἀνάρμοστον αὐτήν τε ⁸εἶναι καὶ οὐκ ἔχειν ἐν αὑτῇ ἄλλην;

⁹Οὐκ ἔχω ἔγωγ', ἔϕη ὁ Σιμμίας, εἰπεῖν· δῆλον δ' ὅτι ¹⁰τοιαῦτ' ἄττ' ἄν λέγοι ὁ ἐκεῖνο ὑποϑέμενος.

[…]

^94a1Μᾶλλον δέ γέ που, ὦ Σιμμία, κατὰ τὸν ὀρϑὸν λόγον ²κακίας οὐδεμία ψυχὴ μεϑέξει, εἴπερ ἁρμονία ἐστίν· ἁρμονία ³γὰρ δήπου παντελῶς αὐτὸ τοῦτο οὖσα, ἁρμονία, ἀναρμοστίας ⁴οὔποτ' ἂν μετάσχοι.

⁵Οὐ μέντοι.

⁶Οὐδέ γε δήπου ψυχή, οὖσα παντελῶς ψυχή, κακίας.

⁷Πῶς γὰρ ἔκ γε τῶν προειρημένων;

⁸᾿Εκ τούτου ἄρα τοῦ λόγου ἡμῖν πᾶσαι ψυχαὶ πάντων ⁹ζῴων ὁμοίως ἀγαϑαὶ ἔσονται, εἴπερ ὁμοίως ψυχαὶ πεϕύκασιν ¹⁰αὐτὸ τοῦτο, ψυχαί, εἶναι.

¹¹῎Εμοιγε δοκεῖ, ἔϕη, ὦ Σώκρατες.

¹²῏Η καὶ καλῶς δοκεῖ, ἦ δ' ὅς, οὕτω λέγεσϑαι, καὶ πάσχειν ^b1ἂν ταῦτα ὁ λόγος εἰ ὀρϑὴ ἡ ὑπόϑεσις ἦν, τὸ ψυχὴν ἁρμονίαν ²εἶναι;

³Οὐδ' ὁπωστιοῦν, ἔϕη.

1.

λέγεται ψυχὴ ἡ μὲν (93b8) εἶναι ἀγαϑή, ἡ δὲ (93b9) εἶναι κακή (93c1)

ψυχή ∦ κακή

dusza ∦ zła

Zał.

2.

ψυχὴν ἁρμονίαν εἶναι (93c3)

ψυχή ⊆ ἁρμονία

dusza ⊆ harmonia

Hp.

3.

τις ϕήσει (93c3) εἶναι (93c4) τὴν κακίαν (93c4–5) ἀναρμοστίαν (93c5)

κακόν ⊆ ἀναρμοστία

złe ⊆ dysharmonia

Zał.

4.

κακίας οὐδεμία ψυχὴ μεϑέξει, εἴπερ ἁρμονία ἐστίν (94a2)

ἁρμονία ∥ κακή

harmonia ∥ zła

3., 5., R1.2.4.5

5.

ἁρμονία […] ἀναρμοστίας οὔποτ' ἂν μετάσχοι (94a2–4)

ἁρμονία ∥ ἀναρμοστία

harmonia ∥ dysharmonia

Zał.

6.

Οὐδέ […] ψυχή […] κακίας (94a6)

ψυχή ∥ κακή

dusza ∥ zła

2., 4., R1.2.4.1

7.

τὸ ψυχὴν ἁρμονίαν εἶναι οὐδ' ὁποστιοῦν (94b1–2)

ψυχή ⊈ ἁρμονία

dusza ⊈ harmonia

1., 2., 6., R4.1

(Legutko)

„Ależ na Zeusa” — powiedział. „Czy nie mówi się o duszach, iż jedna ma rozum, cnotę, i dobro, a inna szaleństwo, niegodziwość i zło? Czy słusznie się tak mówi?”

„Z pewnością słusznie”.

„A za co uznałby te rzeczy istniejące w duszach — cnotę i zło — ktoś z tych, którzy przyjmują, że dusza jest harmonią? Czy, odpowiednio, za jakąś kolejną harmonię i kolejną dysharmonię? Czy dusza zharmonizowana, ta dobra, posiada w sobie, będąc harmonią, inną harmonię, podczas gdy dusza nie zharmonizowana, jest tym, czym jest, i nie posiada w sobie innej harmonii?”

„Co do mnie, to nie potrafię odpowiedzieć” — rzekł Simmias. „Oczywiste jest jednak, że ktoś, kto przyjąłby ową hipotezę, powiedziałby coś takiego”.

[…]

„Raczej jest tak, Simmiasie, zgodnie ze słusznym wywodem, że żadna dusza nie będzie uczestniczyć w złu, skoro jest harmonią; harmonia bowiem będąc oczywiście całkowicie tym, czym jest, czyli harmonią, nie będzie nigdy uczestniczyć w dysharmonii”.

„Istotnie, nie będzie”.

„Ani oczywiście, dusza będąc całkowicie duszą, w złu”.

„W jakiś sposób, w świetle tego, co zostało powiedziane”.

„Zgodnie z tym wywodem będziemy uważali wszystkie dusze istot żywych za równie dobre, skoro z natury dusze są w równym stopniu tym, czym są, czyli duszami”.

„Tak mnie się wydaje, Sokratesie”.

„A czy i takie stwierdzenie wydaje ci się dobrym — zapytał — i czy wywód doprowadzi do tego samego, jeśli za słuszną uznamy hipotezę, iż dusza jest harmonią?”

„W żadnym razie”.

(Jowett)

Yet surely one soul is said to have intelligence and virtue, and to be good, and another soul is said to have folly and vice, and to be an evil soul: and this is said truly?

Yes, truly.

But what will those who maintain the soul to be a harmony say of this presence of virtue and vice in the soul? — Will they say that there is another harmony, and another discord, and that the virtuous soul is harmonized, and herself being a harmony has another harmony within her, and that the vicious soul is inharmonical and has no harmony within her?

I cannot say, replied Simmias; but I suppose that something of that kind would be asserted by those who take this view.

[…]

Or speaking more correctly, Simmias, the soul, if she is a harmony, will never have any vice; because a harmony, being absolutely a harmony, has no part in the inharmonical?

No.

And therefore a soul which is absolutely a soul has no vice?

How can she have, consistently with the preceding argument?

Then, according to this, if the souls of all animals are equally and absolutely souls, they will be equally good?

I agree with you, Socrates, he said.

And can all this be true, think you? he said; and are all these consequences admissible — which nevertheless seem to follow from the assumption that the soul is a harmony?

Certainly not, he said.