II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

52. Platon, Parmenides 127d6–128a3

Sokrates podsumowuje rozprawę Zenona, zawierającą argumenty przeciw przyjęciu mnogości bytów.

Sokrates, Zenon z Elei.

^127d6Τὸν οὖν Σωκράτη ἀκούσαντα πάλιν τε κελεῦσαι τὴν ⁷πρώτην ὑπόϑεσιν τοῦ πρῶτου λόγου ἀναγνῶναι, καὶ ἀνα^e1γνωσϑείσης, Πῶς, ϕάναι, ὦ Ζήνων, τοῦτο λέγεις; εἰ πολλά ²ἐστι τὰ ὄντα, ὡς ἄρα δεῖ αὐτὰ ὅμοιά τε εἶναι καὶ ἀνόμοια, ³τοῦτο δὲ δὴ ἀδύνατον· οὔτε γὰρ τὰ ἀνόμοια ⁴ὅμοια οὔτε τὰ ὁμοια ἀνόμοια οἷόν τε εἶναι; οὐχ οὕτω λέγεις;

⁵Οὕτω, ϕάναι τὸν Ζήνωνα.

⁶Οὐκοῦν εἰ ἀδύνατον τά τε ἀνόμοια ὅμοια εἰναι καὶ τὰ ⁷ὅμοια ἀνόμοια, ἀδύνατον δὴ καὶ πολλὰ εἶναι; εἰ γὰρ πολλὰ ⁸εἴη, πάσχοι ἂν τὰ ἀδύνατα. ἆρα τοῦτό ἐστιν ὃ βούλονταί ⁹σου οἱ λόγοι, οὐκ ἄλλο τι ἢ διαμάχεσϑαι παρὰ πάντα τὰ ¹⁰λεγόμενα ὡς οὐ πολλά ἐστι; καὶ τούτου αὐτοῦ οἴει σοι ¹¹τεκμήριον εἶναι ἕκαστον τῶν λόγον, ὥστε καὶ ἡγῇ τοσαῦτα ¹²τεκμήρια παρέχεσϑαι, ὅσουσπερ λόγους γέγραϕας, ὡς οὐκ ^128a1ἔστι πολλά; οὕτω λέγεις, ἢ ἐγὼ οὐκ ὀρϑῶς καταμανϑάνω;

²Οὔκ, ἀλλά, ϕάναι τὸν Ζήνωνα, καλῶς συνῆκας ὅλον τὸ ³γράμμα ὃ βούλεται.

1.

εἰ πολλά ἐστι τὰ ὄντα, ὡς ἄρα δεῖ αὐτὰ ὅμοια τε εἶναι καὶ ἀνόμοια (127e1–2)

πολλά ἐστι τὰ ὄντα → αὐτὰ ὅμοια καὶ ἀνόμοια

są liczne byty → te same są podobne i niepodobne

Zał.

2.

Οὐκοῦν εἰ ἀδύνατον τά τε ἀνόμοια ὅμοια εἰναι καὶ τὰ ὅμοια ἀνόμοια (127e6–7)

~ αὐτὰ ὅμοια καὶ ἀνόμοια

~ te same są podobne i niepodobne

Zał.

3.

ἀδύνατον δὴ καὶ πολλὰ εἶναι (127e7)

~ πολλά ἐστι τὰ ὄντα

~ są liczne byty

1., 2., R2.2.5

(Witwicki)

Otóż Sokrates przysłuchiwał się i poprosił, żeby pierwsze twierdzenie pierwszej rozprawy jeszcze raz odczytać, a gdy zostało odczytane, powiada:

— Jak ty to rozumiesz, Zenonie? Że jeśli przedmiotów jest wiele, to niby one muszą być i podobne, i niepodobne, a to przecież jest niemożliwe. Bo ani niepodobne nie mogą być podobne, ani podobne nie mogą być niepodobne. Czy nie tak mówisz?

— Tak jest — powiedział Zenon.

— Nieprawdaż, jeśli to niemożliwe, żeby niepodobne były podobne, a podobne niepodobne, to, oczywiście, nie może ich być wiele? Bo gdyby ich było wiele, to doznawałyby czegoś, co być nie może. Czy to o to chodzi w twoich słowach — o nic innego, tylko żeby przeprzeć, wbrew wszystkiemu, co ludzie mówią, że nie ma wielu przedmiotów? I masz wrażenie, że każda twoja rozprawa tego dowodzi, więc sądzisz, że tyle na to podałeś dowodów, ileś rozpraw napisał na ten temat, że wielość nie istnieje? Tak myślisz, czy też ja cię niedobrze rozumiem?

— No nie — powiada Zenon; — dobrześ zrozumiał intencję całego pisma.

(Jowett)

When the recitation was completed, Socrates requested that the first thesis of the first argument might be read over again, and this having been done, he said: What is your meaning, Zeno? Do you maintain that if being is many, it must be both like and unlike, and that this is impossible, for neither can the like be unlike, nor the unlike like — is that your position?

Just so, said Zeno.

And if the unlike cannot be like, or the like unlike, then according to you, being could not be many; for this would involve an impossibility. In all that you say have you any other purpose except to disprove the being of the many? and is not each division of your treatise intended to furnish a separate proof of this, there being in all as many proofs of the not-being of the many as you have composed arguments? Is that your meaning, or have I misunderstood you?

No, said Zeno; you have correctly understood my general purpose.