II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

53. Platon, Parmenides 137c4–142a6

Długi dowód ukazujący sprzeczności, do jakich prowadzi przyjęcie istnienia Jednego (interpretowany jako obalenie teorii idei).

Parmenides, Arystoteles:

^137c4Εἶεν δή, ϕάναι· εἰ ἕν ἐστιν, ἄλλο τι οὐκ ἂν εἴη πολλὰ ⁵τὸ ἕν;

Πῶς γὰρ ἄν;

Οὔτε ἄρα μέρος αὐτοῦ οὔτε ὅλον ⁶αὐτὸ δεῖ εἶναι.

Τί δή;

Τὸ μέρος που ὅλου μέρος ἐστίν.

⁷Ναί.

Τί δὲ τὸ ὅλον; οὐχὶ οὗ ἂν μέρος μηδὲν ἀπῇ ὅλον ἂν ⁸εἴη;

Πάνυ γε.

᾿Αμϕότερος ἄρα τὸ ἓν ἐκ μερῶν ἂν εἴη, ⁹ὅλον τε ὂν καὶ μέρη ἔχον.

᾿Ανάγκη.

᾿Αμϕοτέρως ἂν ἄρα ^d1οὕωτς τὸ ἓν πολλὰ εἴη ἀλλ' οὐχ ἕν.

᾿Αληϑῆ.

Δεῖ δέ γε ²μὴ πολλὰ ἀλλ' ἓν αὐτὸ εἶναι.

Δεῖ.

Οὔτ' ἄρα ὅλον ἔσται ³οὔτε μέρη ἕξει, εἰ ἓν ἔσται τὸ ἕν.

⁴Οὐ γάρ.

Οὐκοῦν εἰ μηδὲν ἔχει μέρος, οὔτ ἂν ἀρχὴν οὔτε τελευτὴν ⁵οὔτε μέσον ἔχοι· μέρη γὰρ ἂν ἤδη αὐτοῦ τὰ τοιαῦτα εἴη.

⁶᾿Ορϑῶς.

Καὶ μὴν τελευτή γε καὶ ἀρχὴ πέρας ἑκάστου.

⁷Πῶς δ' οὔ;

῎Απειρον ἄρα τὸ ἕν, εἰ μήτε ἀρχὴν μήτε τελευ⁸τὴν ἔχει.

῎Απειρον.

Καὶ ἄνευ σχήματος ἄρα· οὔτε γὰρ ^e1στρογγύλου οὔτε εὐϑέος μετέχει.

Πῶς;

Στρογγύλον γέ πού ²ἐστι τοῦτο οὗ ἂν τὰ ἔσχατα πανταχῇ ἀπὸ τοῦ μέσου ἴσον ³ἀπέχῃ.

Ναί.

Καὶ μὴν εὐϑύ γε, οὗ ἂν τὸ μέσον ἀμϕοῖν ⁴τοῖν ἐσχάτοιν ἐπίπροσϑεν ᾖ.

Οὕτως.

Οὐκοῦν μέρη ἂν ⁵ἔχοι τὸ ἓν καὶ πολλὰ ἂν εἴη, εἴτε εὐϑέος σχήματος εἴτε περιϕεροῦς μετέχοι.

Πάνυ μὲν οὖν.

Οὔτε ἄρα εὐϑὺ οὔτε ^138a1περιϕερές ἐστιν, ἐπείπερ οὐδὲ μέρη ἔχει.

᾿Ορϑῶς.

²Καὶ μὴν τοιοῦτόν γε ὂν οὐδαμοῦ ἂν εἴη· οὔτε γὰρ ἐν ³ἄλλῳ οὔτε ἐν ἑαυτῷ εἴη.

Πῶς δή;

᾿Εν ἄλλῳ μὲν ὂν ⁴κύκλῳ που ἂν περιέχοιτο ὑπ' ἐκείνου ἐν ᾧ ἐνείη, καὶ ⁵πολλαχοῦ ἂν αὐτοῦ ἅπτοιτο πολλοῖς· τοῦ δὲ ἑνός τε καὶ ⁶ἀμεροῦς καὶ κύκλου μὴ μετέχοντος ἀδύνατον πολλαχῇ κύκλῳ ⁷ἅπτεσϑαι.

᾿Αδύνατον.

᾿Αλλὰ μὴν αὐτό γε ἐν ἑαυτῷ ὂν ⁸κἂν ἑαυτῷ εἴη περιέχον οὐκ ἄλλο ἢ αὑτό, εἴπερ καὶ ἐν ^b1ἑαυτῷ εἴη· ἐν τῳ γάρ τι εἶναι μὴ περιέχοντι ἀδύνατον.

²᾿Αδύνατον γάρ.

Οὐκοῦν ἕτερον μὲν ἄν τι εἴη αὐτὸ τὸ ³περιέχον, ἕτερον δὲ τὸ περιεχόμενον· οὐ γὰρ ὅλον γε ἄμϕω ⁴ταὐτὸν ἅμα πείσεται καὶ ποιήσει· καὶ οὕτω τὸ ἓν οὐκ ἂν ⁵εἴη ἔτι ἓν ἀλλὰ δύο.

Οὐ γὰρ οὖν.

Οὐκ ἄρα ἐστίν που ⁶τὸ ἕν, μήτε ἐν αὑτῷ μήτε ἐν ἄλλῳ ἐνόν.

Οὐκ ἔστιν.

⁷῞Ορα δή, οὕτως ἔχον εἰ οἷόν τέ ἐστιν ἑστάναι ἢ κινεῖ⁸σϑαι.

Τί δὴ γὰρ οὔ;

῞Οτι κινούμενόν γε ἢ ϕέροιτο ἢ ^c1ἀλλοιοῖτο ἄν· αὗται γὰρ μόναι κινήσεις.

Ναί.

᾿Αλλοιύ²μενον δὲ τὸ ἓν ἑαυτοῦ ἀδύνατόν που ἓν ἔτι εἶναι.

᾿Αδύ³νατον.

Οὐκ ἄρα κατ' ἀλλοίωσίν γε κινεῖται.

Οὐ ϕαίνε⁴ται.

᾿Αλλ' ἆρα τῷ ϕέρεσϑαι;

῎Ισως.

Καὶ μὴν εἰ φέροιτο ⁵τὸ ἕν, ἤτοι ἐν τῷ αὐτῷ ἂν περιϕέροιτο κύκλῳ ἢ μεταλ⁶λάττοι χώραν ἑτέραν ἐξ ἑτέρας.

᾿Ανάγκη.

Οὐκοῦν κύκλῳ ⁷μὲν περιϕερόμενον ἐπὶ μέσου βεβηκέναι ἀνάγκη, καὶ τὰ ⁸περὶ τὸ μέσον ϕερόμενα ἄλλα μέρη ἔχειν ἑαυτοῦ· ᾧ δὲ ^d1μήτε μέσου μήτε μερῶν προσήκει, τίς μηχανὴ τοῦτο κύκλῳ ²ποτ' ἐπὶ τοῦ μέσου ἐνεχϑῆναι;

Οὐδεμία.

᾿Αλλὰ δὴ χώραν ³ἀμεῖβον ἄλλοτ' ἄλλοϑι γίγνεται καὶ οὕτω κινεῖται;

Εἴπερ ⁴γε δή.

Οὐκοῦν εἶναι μέν που ἔν τινι αὐτῷ ἀδύνατον ⁵ἐϕάνη;

Ναί.

῏Αρ' οὖν γίγνεσϑαι ἔτι ἀδυνατώτερον;

⁶Οὐκ ἐννοῶ ὅπῃ.

Εἰ ἔν τῴ τι γίγνεται, οὐκ ἀνάγκη μήτε ⁷πω ἐν ἐκείνῳ εἶναι ἔτι ἐγγιγνόμενον, μήτ' ἔτι ἔξω ἐκείνου ⁸παντάπασιν, εἴπερ ἤδη ἐγγίγνεται;

᾿Ανάγκη.

Εἰ ἄρα τι ^e1ἄλλο πείσεται τοῦτο, ἐκεῖνο ἂν μόνον πάσχοι οὗ μέρη εἴη· ²τὸ μὲν γὰρ ἄν τι αὐτοῦ ἤδη ἐν ἐκείνῳ, τὸ δὲ ἔξω εἴη ἅμα· ³τὸ δὲ μὴ ἔχον μέρη οὐχ οἷόν τέ που ἔσται τρόπῳ οὐδενὶ ⁴ὅλον ἅμα μήτε ἐντὸς εἶναί τινος μήτε ἔξω.

᾿Αληϑῆ.

Οὗ ⁵δὲ μήτε μέρη εἰσὶ μήτε ὅλον τυγχάνει ὄν, οὐ πολὺ ἔτι ⁶ἀδυνατώτερον ἐγγίγνεσϑαί που, μήτε κατὰ μέρη μήτε κατὰ ⁷ὅλον ἐγγιγνόμενον;

Φαίνεται.

Οὔτ' ἄρα ποι ἰὸν καὶ ἔν ^139a1τῳ γιγνόμενον χώραν ἀλλάττει, οὔτ' ἐν τῷ αὐτῷ περιϕερό²μενον οὔτε ἀλλοιούμενον.

Οὐκ ἔοικε.

Κατὰ πᾶσαν ἄρα ³κίνησιν τὸ ἓν ἀκίνητον.

᾿Ακίνητον.

᾿Αλλὰ μὴν καὶ εἶναί ⁴γέ ϕαμεν ἔν τινι αὐτὸ ἀδύνατον.

Φαμὲν γάρ.

Οὐδ' ἄρα ⁵ποτὲ ἐν τῷ αὐτῷ ἐστιν.

Τί δή;

῞Οτι ἤδη ἂν ἐν ἐκείνῳ ⁶εἴη ἐν ᾧ τῷ αὐτῷ ἐστιν.

Πάνυ μὲν οὖν.

᾿Αλλ' οὔτε ἐν ⁷αὑτῷ οὔτε ἐν ἄλλῳ οἷόν τε ἦν αὐτῷ ἐνεῖναι.

Οὐ γὰρ ⁸οὖν.

Οὐδέποτε ἄρα ἐστὶ τὸ ἓν ἐν τῷ αὐτῷ.

Οὐκ ἔοικεν.

^b1᾿Αλλὰ μὴν τό γε μηδέποτε ἐν τῷ αὐτῷ ὂν οὔτε ἡσυχίαν ²ἄγει οὔϑ' ἕστηκεν.

Οὐ γὰρ οἷόν τε.

Τὸ ἓν ἄρα, ὡς ἔοικεν, ³οὔτε ἕστηκεν οὔτε κινεῖται.

⁴Οὔκουν δὴ ϕαίνεταί γε.

Οὐδὲ μὴν ταὐτόν γε οὔτε ἑτέρῳ οὔτε ἑαυτῷ ἔσται, οὐδ' ⁵αὖ ἕτερον οὔτε αὑτοῦ οὔτε ἑτέρου ἂν εἴη.

Πῇ δή;

῞Ετερον ⁶μέν που ἑαυτοῦ ὂν ἑνὸς ἕτερον ἂν εἴη καὶ οὐκ ἂν εἴη ἕν.

⁷᾿Αληϑῆ.

Καὶ μὲν ταὐτόν γε ἑτέρῳ ὂν ἐκεῖνο ἂν εἴη, αὐτὸ ^c1δ' οὐκ ἂν εἴη· ὥστε οὐδ' ἂν οὕτως εἴη ὅπερ ἔστιν, ἕν, ἀλλ' ²ἕτερον ἑνός.

Οὐ γὰρ οὖν.

Ταὐτὸν μὲν ἄρα ἑτέρῳ ἢ ἕτερον ³ἑαυτοῦ οὐκ ἔσται.

Οὐ γάρ.

῞Ετερον δέ γε ἑτέρου οὐκ ⁴ἔσται, ἕως ἂν ᾖ ἕν· οὐ γὰρ ἑνὶ προσήκει ἑτέρῳ τινὸς ⁵εἶναι, ἀλλὰ μόνῳ ἑτέρῳ ἑτέρου, ἄλλῳ δὲ οὐδενί.

᾿Ορϑῶς.

⁶Τῷ μὲν ἄρα ἓν εἶναι οὐκ ἔσται ἕτερον· ἢ οἴει;

Οὐ ⁷δῆτα.

᾿Αλλὰ μὴν εἰ μὴ τούτῳ, οὐχ ἑαυτῷ ἔσται, εἰ δὲ μὴ ⁸αὑτῷ, οὐδὲ αὐτό· αὐτὸ δὲ μηδαμῇ ὂν ἕτερον οὐδενὸς ἔσται ^d1ἕτερον.

᾿Ορϑῶς.

Οὐδὲ μὴν ταὐτόν γε ἑαυτῷ ἔσται.

Πῶς ²δ' οὔ;

Οὐχ ἥπερ τοῦ ἑνὸς ϕύσις, αὑτὴ δήπου καὶ τοῦ ³ταὐτοῦ.

Τί δή;

῞Οτι οὐκ, ἐπειδὰν ταὐτὸν γένηταί τῴ τι, ⁴ἓν γίγνεται.

᾿Αλλὰ τί μήν;

Τοῖς πολλοῖς ταὐτὸν γενό⁵μενον πολλὰ ἀνάγκη γίγνεσϑαι ἀλλ' οὐχ ἕν.

᾿Αληϑῆ.

⁶᾿Αλλ' εἰ τὸ ἓν καὶ τὸ ταὐτὸν μηδαμῇ διαϕέρει, ὁπότε τι ⁷ταὐτὸν ἐγίγνετο, ἀεὶ ἂν ἓν ἐγίγνετο, καὶ ὁπότε ἕν, ταὐ^e1τόν.

Πάνυ γε.

Εἰ ἄρα τὸ ἓν ἑαυτῷ ταὐτὸν ἔσται, οὐχ ²ἓν ἑαυτῷ ἔσται· καὶ οὕτω ἓν ὂν οὐχ ἓν ἔσται. ἀλλὰ μὴν ³τοῦτό γε ἀδύνατον· ἀδύνατον ἄρα καὶ τῷ ἑνὶ ἢ ἑτέρου ἕτερον ⁴εἶναι ἢ ἑαυτῷ ταὐτόν.

᾿Αδύνατον.

Οὕτω δὴ ἕτερόν γε ⁵ἢ ταὐτὸν τὸ ἓν οὔτ' ἂν αὑτῷ οὔτ' ἂν ἑτέρῳ εἴη.

Οὐ γὰρ ⁶οὖν.

⁷Οὐδὲ μὴν ὅμοιόν τινι ἔσται οὐδ' ἀνόμοιον οὔτε αὑτῷ οὔτε ⁸ἑτέρῳ.

Τί δή;

῞Οτι τὸ ταὐτόν που πεπονϑὸς ὅμοιον.

⁹Ναί.

Τοῦ δέ γε ἑνὸς χωρὶς ἐϕάνη τὴν ϕύσιν τὸ ταὐ^140a1τόν.

᾿Εϕάνη γάρ.

᾿Αλλὰ μὴν εἴ τι πέπονϑε χωρὶς τοῦ ²ἓν εἶναι τὸ ἕν, πλείω ἂν εἶναι πεπόνϑοι ἢ ἕν, τοῦτο δὲ ³ἀδύνατον.

Ναί.

Οὐδαμῶς ἔστιν ἄρα ταὐτὸν πεπονϑὸς ⁴εἶναι τὸ ἓν οὔτε ἄλλῳ οὔτε ἑαυτῷ.

Οὐ ϕαίνεται.

Οὐδὲ ⁵ὅμοιον ἄρα δυνατὸν αὐτὸ εἶναι οὔτε ἄλλῳ οὔτε ἑαυτῷ.

Οὐκ ⁶ἔοικεν.

Οὐδὲ μὴν ἕτερόν γε πέπονϑεν εἶναι τὸ ἕν· καὶ γὰρ ⁷οὕτω πλείω ἂν πεπόνϑοι εἶναι ἢ ἕν.

Πλείω γάρ.

Τό γε μὴν ⁸ἕτερον πεπονϑὸς ἢ ἑαυτοῦ ἢ ἄλλου ἀνόμοιον ἂν εἴη ἢ ἑαυτῷ ^b1ἢ ἄλλῳ, εἴπερ τὸ ταὐτὸν πεπονϑὸς ὅμοιον.

᾿Ορϑῶς.

Τὸ ²δέ γε ἕν, ὡς ἔοικεν, οὐδαμῶς ἕτερον πεπονϑὸς οὐδαμῶς ³ἀνόμοιόν ἐστιν οὔτε αὑτῷ οὔτε ἑτέρῳ.

Οὐ γὰρ οὖν.

⁴Οὔτε ἄρα ὅμοιον οὔτε ἀνόμοιον οὔϑ' ἑτέρῳ οὔτε ἑαυτῷ ἂν εἴη ⁵τὸ ἕν.

Οὐ ϕαίνεται.

⁶Καὶ μὴν τοιοῦτόν γε ὄν οὔτε ἴσον οὔτε ἄνισον ἔσται ⁷οὔτε ἑαυτῷ οὔτε ἄλλῳ.

Πῇ;

῎Ισον μὲν ὂν τῶν αὐτῶν ⁸μέτρων ἔσται ἐκείνῳ ᾧ ἂν ἴσον ᾖ.

Ναί.

Μεῖζον δέ που ^c1ἢ ἔλαττον ὄν, οἷς μὲν ἂν σύμμετρον ᾖ, τῶν μὲν ἐλαττόνων ²πλείω μέτρα ἕξει, τῶν δὲ μειζόνων ἐλάττω.

Ναί.

Οἷς δ' ³ἂν μὴ σύμμετρον, τῶν μὲν σμικροτέρων, τῶν δὲ μειζόνων ⁴μέτρων ἔσται.

Πῶς γὰρ οὔ;

Οὐκοῦν ἀδύνατον τὸ μὴ ⁵μετέχον τοῦ αὐτοῦ ἢ μέτρων τῶν αὐτῶν εἶναι ἢ ἄλλων ⁶ὡντινωνοῦν τῶν αὐτῶν;

᾿Αδύνατον.

῎Ισον μὲν ἄρα οὔτ' ⁷ἂν ἑαυτῷ οὔτε ἄλλῳ εἴη μὴ τῶν αὐτῶν μέτρων ὄν.

Οὔκουν ⁸ϕαίνεταί γε.

᾿Αλλὰ μὴν πλειόνων γε μέτρων ὂν ἢ ἐλατ⁹τόνων, ὅσωνπερ μέτρων, τοσούτων καὶ μερῶν ἂν εἴη· καὶ ^d1οὕτω αὖ οὐκέτι ἓν ἔσται ἀλλὰ τοσαῦτα ὅσαπερ καὶ τὰ ²μέτρα.

᾿Ορϑῶς.

Εἰ δέ γε ἑνὸς μέτρου εἴη, ἴσον ἂν γί³γνοιτο τῷ μέτρῳ· τοῦτο δὲ ἀδύνατον ἐϕάνη, ἴσον τῳ αὐτὸ ⁴εἶναι.

᾿Εϕάνη γάρ.

Οὔτε ἄρα ἑνὸς μέτρου μετέχον οὔτε ⁵πολλῶν οὔτε ὀλίγων, οὔτε τὸ παράπαν τοῦ αὐτοῦ μετέχον, ⁶οὔτε ἑαυτῷ ποτε, ὡς ἔοικεν, ἔσται ἴσον οὔτε ἄλλῳ· οὔτε αὖ ⁷μεῖζον οὐδὲ ἔλαττον οὔτε ἑαυτοῦ οὔτε ἑτέρου.

Παντάπασι ⁸μὲν οὖν οὕτω.

^e1Τί δέ; πρεσβύτερον ἢ νεώτερον ἢ τὴν αὐτὴν ἡλικίαν ²ἔχειν τὸ ἓν δοκεῖ τῳ δυνατὸν εἶναι;

Τί δὴ γὰρ οὔ;

῞Οτι που ³ἡλικίαν μὲν τὴν αὐτὴν ἔχον ἢ αὑτῷ ἢ ἄλλῳ ἰσότητος ⁴χρόνου καὶ ὁμοιότητος μεϑέξει, ὧν ἐλέγομεν οὐ μετεῖναι ⁵τῷ ἑνί, οὔτε ὁμοιότητος οὔτε ἰσότητος.

᾿Ελέγομεν γὰρ ⁶οὖν.

Καὶ μὴν καὶ ὅτι ἀνομοιότητός τε καὶ ἀνισότητος οὐ ⁷μετέχει, καὶ τοῦτο ἐλέγομεν.

Πάνυ μὲν οὖν.

Πῶς οὖν ^141a1οἷόν τε ἔσται τινὸς ἢ πρεσβύτερον ἢ νεώτερον εἶναι ἢ τὴν ²αὐτὴν ἡλικίαν ἔχειν τῳ τοιοῦτον ὄν;

Οὐδαμῶς.

Οὐκ ἄρα ³ἂν εἴη νεώτερόν γε οὐδὲ πρεσβύτερον οὐδὲ τὴν αὐτὴν ⁴ἡλικίαν ἔχον τὸ ἓν οὔτε αὑτῷ οὔτε ἄλλῳ.

Οὐ ϕαίνεται.

⁵῏Αρ' οὖν οὐδὲ ἐν χρόνῳ τὸ παράπαν δύναιτο ἂν εἶναι τὸ ἕν, ⁶εἰ τοιοῦτον εἴη; ἢ οὐκ ἀνάγκη, ἐάν τι ᾖ ἐν χρόνῳ, ἀεὶ ⁷αὐτὸ αὑτοῦ πρεσβύτερον γίγνεσϑαι;

᾿Ανάγκη.

Οὐκοῦν ⁸τό γε πρεσβύτερον ἀεὶ νεωτέρου πρεσβύτερον;

Τί μήν;

^b1Τὸ πρεσβύτερον ἄρα ἑαυτοῦ γιγνόμενον καὶ νεώτερον ²ἑαυτοῦ ἅμα γίγνεται, εἴπερ μέλλει ἔχειν ὅτου πρεσβύτερον ³γίγνηται.

Πῶς λέγεις;

῟Ωδε· διάϕορον ἕτερον ἑτέρου ⁴οὐδὲν δεῖ γίγνεσϑαι ἤδη ὄντος διαϕόρου, ἀλλὰ τοῦ μὲν ⁵ἤδη ὄντος ἤδη εἶναι, τοῦ δὲ γεγονότος γεγονέναι, τοῦ δὲ ⁶μέλλοντος μέλλειν, τοῦ δὲ γιγνομένου οὔτε γεγονέναι οὔτε ⁷μέλλειν οὔτε εἶναί πω διάϕορον, ἀλλὰ γίγνεσϑαι καὶ ἄλλως ^c1οὐκ εἶναι.

᾿Ανάγκη γὰρ δή.

᾿Αλλὰ μὴν τό γε πρεσβύτερον ²διαϕορότης νεωτέρου ἐστὶν καὶ οὐδενὸς ἄλλου.

῎Εστι γάρ.

³Τὸ ἄρα πρεσβύτερον ἑαυτοῦ γιγνόμενον ἀνάγκη καὶ ⁴νεώτερον ἅμα ἑαυτοῦ γίγνεσϑαι.

῎Εοικεν.

᾿Αλλὰ μὴν καὶ ⁵μήτε πλείω ἑαυτοῦ γίγνεσϑαι χρόνον μήτε ἐλάττω, ἀλλὰ ⁶τὸν ἴσον χρόνον καὶ γίγνεσϑαι ἑαυτῷ καὶ εἶναι καὶ γεγο⁷νέναι καὶ μέλλειν ἔσεσϑαι.

᾿Ανάγκη γὰρ οὖν καὶ ταῦτα.

⁸᾿Ανάγκη ἄρα ἐστίν, ὡς ἔοικεν, ὅσα γε ἐν χρόνῳ ἐστὶν ^d1καὶ μετέχει τοῦ τοιούτου, ἕκαστον αὐτῶν τὴν αὐτήν τε ²αὐτὸ αὑτῷ ἡλικίαν ἔχειν καὶ πρεσβύτερόν τε αὑτοῦ ἅμα καὶ ³νεώτερον γίγνεσϑαι.

Κινδυνεύει.

᾿Αλλὰ μὴν τῷ γε ἑνὶ τῶν ⁴τοιούτων παϑημάτων οὐδὲν μετῆν.

Οὐ γὰρ μετῆν.

Οὐδὲ ⁵ἄρα χρόνου αὐτῷ μέτεστιν, οὐδ' ἔστιν ἔν τινι χρόνῳ.

⁶Οὔκουν δή, ὥς γε ὁ λόγος αἱρεῖ.

⁷Τί οὖν; τὸ ἦν καὶ τὸ γέγονε καὶ τὸ ἐγίγνετο οὐ χρόνου ⁸μέϑεξιν δοκεῖ σημαίνειν τοῦ ποτὲ γεγονότος;

Καὶ μάλα.

^e1Τί δέ; τὸ ἔσται καὶ τὸ γενήσεται καὶ τὸ γενηϑήσεται οὐ ²τοῦ ἔπειτα [τοῦ μέλλοντος];

Ναί.

Τὸ δὲ δὴ ἔστι καὶ ³τὸ γίγνεται οὐ τοῦ νῦν παρόντος;

Πάνυ μὲν οὖν.

Εἰ ⁴ἄρα τὸ ἓν μηδαμῄ μηδενὸς μετέχει χρόνου, οὔτε ποτὲ ⁵γέγονεν οὔτ' ἐγίγνετο οὔτ' ἦν ποτέ, οὔ νῦν γέγονεν οὔτε ⁶γίγνεται οὔτε ἔστιν, οὔτ' ἔπειτα γενήσεται οὔτε γενηϑή⁷σεται οὔτε ἔσται.

᾿Αληϑέστατα.

῎Εστιν οὖν οὐσίας ὅπως ⁸ἄν τι μετάσχοι ἄλλως ἢ κατὰ τούτων τι;

Οὐκ ἔστιν.

⁹Οὐδαμῶς ἄρα τὸ ἓν οὐσίας μετέχει.

Οὐκ ἔοικεν.

Οὐδαμῶς ¹⁰ἄρα ἔστι τὸ ἕν.

Οὐ ϕαίνεται.

Οὐδ' ἄρα οὕτως ἔστιν ¹¹ὥστε ἓν εἶναι· εἴη γὰρ ἂν ἤδη ὂν καὶ οὐσίας μετέχον· ¹²ἀλλ' ὡς ἔοικεν, τὸ ἓν οὔτε ἕν ἐστιν οὔτε ἔστιν, εἰ δεῖ τῷ ^142a1τοιῷδε λόγῳ πιστεύειν.

Κινδυνεύει.

῝Ο δὲ μὴ ἔστι, ²τούτῳ τῷ μὴ ὄντι εἴη ἄν τι αὐτῷ ἢ αὐτοῦ;

Καὶ πῶς;

³Οὐδ' ἄρα ὄνομα ἔστιν αὐτῷ οὐδὲ λόγος οὐδέ τις ἐπι⁴στήμη οὐδὲ αἴσϑησις οὐδὲ δόξα.

Οὐ ϕαίνεται.

Οὐδ' ὀνο⁵μάζεται ἄρα οὐδὲ λέγεται οὐδὲ δοξάζεται οὐδὲ γιγνώσκεται, ⁶οὐδέ τι τῶν ὄντων αὐτοῦ αἰσϑάνεται.

Οὐκ ἔοικεν.

1.

οὐκ ἂν εἴη πολλὰ τὸ ἕν (137c4–5)

ἕν ∥ πολλά

Jedno ∥ wiele

Zał.

2.

Οὔτε […] μέρος αὐτοῦ […] δεῖ εἶναι (137c5–6)

ἕν ∥ μέρη ἔχον

Jedno ∥ mające części

Zał.

3.

οὔτε ὅλον αὐτὸ δεῖ εἶναι (137c5–6)

ἕν ∥ ὅλον

Jedno ∥ całość

2., 4., R1.2.4.4

4.

οὗ ἂν μέρος μηδὲν ἀπῇ ὅλον ἂν εἴη (137c7–8)

ὅλον ⊆ μέρη ἔχον

całość ⊆ mające części

Zał.

[5.

μέρη ἔχον ⊆ ἐκ μερῶν

mające części ⊆ złożone

Zał.]

6.

τὸ ἓν ἐκ μερῶν ἂν εἴη, ὅλον […] ὂν (137c8–9)

ἕν ⊆ ὅλον → ἕν ⊆ ἐκ μερῶν

Jedno ⊆ całość → Jedno ⊆ złożone

4., 5., R3.1.2

7.

τὸ ἓν ἐκ μερῶν ἂν εἴη, […] μέρη ἔχον (137c8–9)

ἕν ∦ μέρη ἔχον → ἕν ∦ ἐκ μερῶν

Jedno ∦ mające części → Jedno ∦ złożone

5., R3.4.3

8.

᾿Αμϕοτέρως ἂν ἄρα οὕωτς τὸ ἓν πολλὰ εἴη (137c9–d1)

ἐκ μερῶν ⊆ πολλά

złożone ⊆ wiele

Zał.

9.

οὔτε μέρη ἕξει […] τὸ ἕν (137d3)

ἕν ∥ μέρη ἔχον

Jedno ∥ mające części

1., 7., 8., R3.4.14

10.

οὔτ ἂν ἀρχὴν οὔτε τελευτὴν οὔτε μέσον ἔχοι (137d4–5)

ἕν ∥ ἔχον ἀρχήν ∪ ἔχον τελευτήν ∪ ἔχον μέσον

Jedno ∥ mające początek ∪ mające środek ∪ mające koniec

9., 11., R7.16

11.

μέρη […] ἂν ἤδη αὐτοῦ τὰ τοιαῦτα εἴη (137d5)

ἀρχή ∪ τελευτή ∪ μέσον ⊆ μέρη

początek ∪ środek ∪ koniec ⊆ części

Zał.

12.

τελευτή […] καὶ ἀρχὴ πέρας ἑκάστου (137d6)

πεπερασμένον ⊆ ἔχον ἀρχὴν ∩ ἔχον τελευτήν

ograniczone ⊆ mające początek ∩ mające koniec

Zał.

13.

῎Απειρον […] τὸ ἕν (137d7)

ἕν ∥ πεπερασμένον

Jedno ∥ ograniczone

10., 12., R1.4.3.1

14.

Καὶ ἄνευ σχήματος (137d8)

ἕν ∥ σχήμα ἔχον

Jedno ∥ mające kształt

15., 16., 17., R1.3.8.4

[15.

σχήμα ἔχον ⊆ εὐϑύ ∪ στρόγγυλον

mające kształt ⊆ proste ∪ okrągłe

Zał.]

16.

οὔτε […] στρογγύλου […] μετέχει (137d8–e1)

ἕν ∥ στρόγγυλον

Jedno ∥ okrągłe

10., 18., R1.4.3.3

17.

οὔτε εὐϑέος μετέχει (137e1)

ἕν ∥ εὐϑύ

Jedno ∥ proste

10., 19., R1.4.3.2

18.

Στρογγύλον […] ἐστι τοῦτο οὗ ἂν τὰ ἔσχατα πανταχῇ ἀπὸ τοῦ μέσου ἴσον ἀπέχῃ (137e1–3)

στρόγγυλον ⊆ ἔχον τελευτήν ∩ ἔχον μέσον

okrągłe ⊆ mające koniec ∩ mające środek

Zał.

19.

εὐϑύ […] οὗ ἂν τὸ μέσον ἀμϕοῖν τοῖν ἐσχάτοιν ἐπίπροσϑεν ᾖ (137e3–4)

εὐϑύ ⊆ ἔχον μέσον ∩ ἔχον τελευτήν

proste ⊆ mające środek ∩ mające koniec

Zał.

20.

οὐδαμοῦ ἂν εἴη (138a2)

ἕν ⊆ οὐδαμοῦ ὄν

Jedno ⊆ będące nigdzie

21., 22., R2.1.2

[21.

ἕν ∥ ἐν ἄλλῳ ὄν ∧ ἕν ∥ ἐν ἑαυτῷ ὄν → ἕν ⊆ οὐδαμοῦ ὄν

Jedno ∥ będące w innym ∧ Jedno ∥ będące w sobie → Jedno ⊆ będące nigdzie

Zał.]

22.

οὔτε […] ἐν ἄλλῳ οὔτε ἐν ἑαυτῷ εἴη (138a2–3)

ἕν ∥ ἐν ἄλλῳ ὄν ∧ ἕν ∥ ἐν ἑαυτῷ ὄν

Jedno ∥ będące w innym ∧ Jedno ∥ będące w sobie

23., 24., 29., R2.7.2

23.

᾿Εν ἄλλῳ […] ὂν κύκλῳ […] ἂν περιέχοιτο […] καὶ πολλαχοῦ ἂν αὐτοῦ ἅπτοιτο πολλοῖς (138a3–5)

ἕν ∦ ἐν ἄλλῳ ὄν → ἕν ∦ ἀπτόμενον πολλαχῇ κύκλῳ

Jedno ∦ będące w innym → Jedno ∦ dotykane w wielu miejscach przez otoczenie

Zał.

24.

τοῦ […] ἑνός […] ἀδύνατον πολλαχῇ κύκλῳ ἅπτεσϑαι (138a5–7)

ἕν ∥ ἀπτόμενον πολλαχῇ κύκλῳ

Jedno ∥ dotykane w wielu miejscach przez otoczenie

Zał.

25.

αὐτό […] ἐν ἑαυτῷ ὂν κἂν ἑαυτῷ εἴη περιέχον οὐκ ἄλλο ἢ αὑτό, εἴπερ καὶ ἐν ἑαυτῷ εἴη (138a7–b1)

ἕν ∦ ἐν ἑαυτῷ [=ἐν ἑνὶ] ὄν → ἕν ⊆ περιέχον ἑνί

Jedno ∦ będące w sobie [= w Jednym] → Jedno ⊆ zawarte w Jednym

26., x/ἕν, y/ἕν

26.

ἐν τῳ […] τι εἶναι μὴ περιέχοντι ἀδύνατον (138b1)

x ∦ ἐν y ὄν → x ⊆ περιέχον τῷ y

x ∦ będące w y → x ⊆ zawarte w y

Zał.

27.

ἕτερον μὲν ἄν τι εἴη αὐτὸ τὸ περιέχον, ἕτερον δὲ τὸ περιεχόμενον (138b2–3)

x ⊆ περιέχον τῷ y → x ≠ y

x ⊆ zawarte w y → x ≠ y

28., R/περιέχον τῷ

28.

οὐ […] ὅλον […] ἄμϕω ταὐτὸν ἅμα πείσεται καὶ ποιήσει (138b3–4)

x R y → x ≠ y

Zał.

29.

Οὐκ […] ἐστίν […] τὸ ἕν […] ἐν αὑτῷ (138b5–6)

ἕν ∥ ἐν ἑαυτῷ ὄν

Jedno ∥ będące w sobie

25., 27., R3.4.12

30.

κινούμενόν […] ἢ ϕέροιτο ἢ ἀλλοιοῖτο ἄν· αὗται γὰρ μόναι κινήσεις (138b8–c1)

κινούμενόν ⊆ ϕερόμενον ∪ ἀλλοιούμενον

poruszające się ⊆ przenoszące się ∪ robiące się inne niż jest

Zał.

31.

᾿Αλλοιύμενον […] τὸ ἓν ἑαυτοῦ ἀδύνατόν […] ἓν ἔτι εἶναι (138c1–2)

ἕν ∦ ἀλλοιούμενον → ἕν ⊈ ἕν

Jedno ∦ robiące się inne niż jest → Jedno ⊈ Jedno

Zał.

32.

Οὐκ […] κατ' ἀλλοίωσίν […] κινεῖται (138c3)

ἕν ∥ ἀλλοιοιούμενον

Jedno ∥ robiące się inne niż jest

31., R3.4.10

33.

εἰ φέροιτο τὸ ἕν, ἤτοι ἐν τῷ αὐτῷ ἂν περιϕέροιτο κύκλῳ ἢ μεταλλάττοι χώραν ἑτέραν ἐξ ἑτέρας (138c4–6)

ἕν ∦ ϕερόμενον → ἕν ∦ περιϕερόμενον κύκλῳ ⊻ ἕν ∦ μεταλλάττον χώραν

Jedno ∦ przenoszące się → Jedno ∦ kręcące się ⊻ Jedno ∦ zmieniające miejsce

Zał.

34.

κύκλῳ […] περιϕερόμενον ἐπὶ μέσου βεβηκέναι ἀνάγκη, καὶ τὰ περὶ τὸ μέσον ϕερόμενα ἄλλα μέρη ἔχειν ἑαυτοῦ (138c6–8)

περιϕερόμενον κύκλῳ ⊆ ἔχον μέσον

kręcące się ⊆ mające środek

Zał.

35.

ᾧ […] μήτε μέσου μήτε μερῶν προσήκει (138c8–d1) οὐδεμία (138d2) μηχανὴ τοῦτο κύκλῳ ποτ' ἐπὶ τοῦ μέσου ἐνεχϑῆναι (138d1–2)

¬ μὴ ἔχον μέσον ∥ περιϕερόμενον κύκλῳ

¬ mające środek ∥ kręcące się

34., R1.3.5.3

36.

χώραν ἀμεῖβον ἄλλοτ' ἄλλοϑι […] κινεῖται (138d2–3)

ἕν ∦ ϕερόμενον → ἕν ∦ μεταλλάττον χώραν

Jedno ∦ przenoszące się → Jedno ∦ zmieniające miejsce

10., 33., 35., R3.5.5

[37.

ἕν ∦ ἔν τινι ὄν → ἕν ∦ ἔν ἑαυτῷ ὄν ∨ ἕν ∦ ἔν ἄλλῳ ὄν

Jedno ∦ będące w czymś → Jedno ∦ będące w sobie ∨ Jedno ∦ będące w innym

Zał.]

38.

εἶναι […] ἔν τινι αὐτῷ ἀδύνατον ἐϕάνη (138d4–5)

ἕν ∥ ἔν τινι ὄν

Jedno ∥ będące w czymś

22., 37., R2.10

39.

Εἰ ἔν τῴ τι γίγνεται […] ἀνάγκη μήτε πω ἐν ἐκείνῳ εἶναι ἔτι ἐγγιγνόμενον, μήτ' ἔτι ἔξω ἐκείνου παντάπασιν, εἴπερ ἤδη ἐγγίγνεται (138d6–8)

μεταλλάττον χώραν ⊆ τὸ μὲν ἐν ἐκείνῳ ὄν, τὸ δὲ ἔξω

zmieniające miejsce ⊆ bedące częściowo w środku, częściowo poza

Zał.

40.

Εἰ […] τι ἄλλο πείσεται τοῦτο, ἐκεῖνο ἂν μόνον πάσχοι οὗ μέρη εἴη (138d8–e1)

τὸ μὲν ἐν ἐκείνῳ ὄν, τὸ δὲ ἔξω ⊆ μέρη ἔχον

bedące częściowo w środku, częściowo poza ⊆ mające części

41., 42., R1.3.5.7

41.

τὸ μὲν γὰρ ἄν τι αὐτοῦ ἤδη ἐν ἐκείνῳ, τὸ δὲ ἔξω εἴη ἅμα (138e2)

τὸ μὲν ἐν ἐκείνῳ ὄν, τὸ δὲ ἔξω ⊆ τὸ μὲν ἐν ἐκείνῳ ἔχον, τὸ δὲ ἔξω

bedące częściowo w środku, częściowo poza ⊆ mające część w środku celu i część na zewnątrz

Zał.

42.

τὸ […] μὴ ἔχον μέρη οὐχ οἷόν […] ἔσται τρόπῳ οὐδενὶ […] ἅμα μήτε ἐντὸς εἶναί τινος μήτε ἔξω (138e3–4)

¬ ἔχον μέρη ∥ τὸ μὲν ἐν ἐκείνῳ ἔχον, τὸ δὲ ἔξω

¬ mające części ∥ mające część w środku i część na zewnątrz

Zał.

43.

Οὗ […] μήτε μέρη εἰσὶ […] μήτε κατὰ μέρη […] ἐγγιγνόμενον (138e4–7)

¬ ἔχον μέρη ∥ τὸ μὲν ἐν ἐκείνῳ ὄν, τὸ δὲ ἔξω

¬ mające części ∥ bedące częściowo w środku, częściowo poza

40., R1.3.5.3

44.

Οὗ […] μήτε μέρη εἰσὶ […] πολὺ ἔτι ἀδυνατώτερον ἐγγίγνεσϑαί που (138e4–6)

¬ ἔχον μέρη ∥ μεταλλάττον χώραν

¬ mające części ∥ zmieniające miejsce

39., 43., R1.2.4.5

45.

Οὔ […] ποι ἰὸν καὶ ἔν τῳ γιγνόμενον χώραν ἀλλάττει (138e7–139a1)

ἕν ∥ μεταλλάττον χώραν

Jedno ∥ zmieniające miejsce

9., 44., R1.2.10.1

46.

Κατὰ πᾶσαν […] κίνησιν τὸ ἓν ἀκίνητον (139a1–2)

ἕν ∥ κινούμενον

Jedno ∥ poruszające się

30., 32., 36., 45., R3.5.7

47.

τό […] μηδέποτε ἐν τῷ αὐτῷ ὂν οὔτε ἡσυχίαν ἄγει οὔϑ' ἕστηκεν (139b1–2)

¬ ἐν αὐτῷ ὄν ∥ ἡσυχίαν ἔχον ∪ ἑστός

¬ będące w sobie ∥ mające spokój ∪ stojące

Zał.

48.

Τὸ ἓν […] οὔτε ἕστηκεν οὔτε κινεῖται (139a2–3)

ἕν ∥ ἡσυχίαν ἔχον ∪ ἑστός

Jedno ∥ mające spokój ∪ stojące

29., 47., R1.2.10.1

49.

Οὐδὲ […] ταὐτόν […] οὔτε ἑτέρῳ […] ἔσται (139b4)

ἕν ∥ ταὐτόν ἑτέρῳ

Jedno ∥ tożsame z czymś innym

55., 59., R2.2.6

50.

Οὐδὲ […] ταὐτόν […] οὔτε ἑαυτῷ ἔσται (139b4)

ἕν ∥ ταὐτόν ἑαυτῷ

Jedno ∥ tożsame z sobą

58., 59., R2.2.6

51.

οὐ […] ἕτερον οὔτε αὑτοῦ […] ἂν εἴη (139b4–5)

ἕν ⊈ ἕτερον αὑτοῦ

Jedno ⊈ różne od siebie samego

53., 54., 59., R2.2.10

52.

οὐ […] ἕτερον […] οὔτε ἑτέρου ἂν εἴη (139b4–5)

ἕν ∥ ἕτερον ἑτέρου

Jedno ∥ różne od czegoś innego

56., 57., R1.2.4.5

53.

῞Ετερον […] ἑαυτοῦ ὂν ἑνὸς ἕτερον ἂν εἴη (139b5–6)

ἕν ∦ ἕτερον αὑτοῦ → ἕν ∦ ἕτερον ἑνὸς

Jedno ∦ różne od siebie samego → Jedno ∦ różne od Jednego

Zał.

54.

ἑνὸς ἕτερον ἂν εἴη καὶ οὐκ ἂν εἴη ἕν (139b6)

ἕν ∦ ἕτερον ἑνὸς → ἕν ⊈ ἕν

Jedno ∦ różne od Jednego → Jedno ⊈ Jedno

Zał.

55.

ταὐτόν […] ἑτέρῳ ὂν […] εἴη […] ἕτερον ἑνός (139b7–c2)

ἕν ∦ ταὐτόν ἑτέρῳ → ἕν ⊈ ἕν

Jedno ∦ tożsame z czymś różnym → Jedno ⊈ Jedno

Zał.

[56.

ἕτερον ἑτέρου ⊆ ἕτερον

różne od czegoś innego ⊆ różne

Zał.]

57.

οὐ […] ἑνὶ προσήκει ἑτέρῳ τινὸς εἶναι (139c4–5)

ἕν ∥ ἕτερον

Jedno ∥ różne

Zał.

58.

Εἰ […] τὸ ἓν ἑαυτῷ ταὐτὸν ἔσται, οὐχ ἓν ἑαυτῷ ἔσται (139e1–2)

ἕν ∦ ταὐτόν ἑαυτῷ → ἕν ⊈ ἕν

Jedno ∦ tożsame z sobą → Jedno ⊈ Jedno

Zał.

59.

καὶ οὕτω ἓν ὂν οὐχ ἓν ἔσται. ἀλλὰ μὴν τοῦτό γε ἀδύνατον (139e2–3)

ἕν ⊆ ἕν

Jedno ⊆ Jedno

Zał.

60.

τὸ ταὐτόν που πεπονϑὸς ὅμοιον (139e8)

ὅμοιον ⊆ ταὐτόν πεπονϑός

podobne ⊆ nacechowane tożsamością

Zał.

61.

εἴ τι πέπονϑε χωρὶς τοῦ ἓν εἶναι τὸ ἕν, πλείω ἂν εἶναι πεπόνϑοι ἢ ἕν (140a1–2)

ἕν ∦ πεπονϑός τι χωρὶς τοῦ ἓν εἶναι → ἕν ∦ πεπονϑός τι πλείω εἶναι τοῦ ἓν εἶναι

ἕν ∦ nacechowane czymś różnym od bycia Jednem → ἕν ∦ nacechowane czymś więcej niż tym, że jest Jednem

Zał.

62.

πλείω ἂν εἶναι πεπόνϑοι ἢ ἕν, τοῦτο δὲ ἀδύνατον (140a2–3)

ἕν ∥ πεπονϑός τι πλείω εἶναι τοῦ ἓν εἶναι

ἕν ∥ nacechowane czymś więcej niż tym, że jest Jednem

Zał.

[63.

ταὐτόν πεπονϑός ⊆ πεπονϑός τι χωρὶς τοῦ ἓν εἶναι

nacechowane tożsamością ⊆ nacechowane czymś różnym niż to, że jest Jednem

Zał.]

64.

Οὐδαμῶς ἔστιν […] ταὐτὸν πεπονϑὸς εἶναι τὸ ἓν (140a3–4)

ἕν ∥ ταὐτόν πεπονϑός

Jedno ∥ nacechowane tożsamością

61., 62., 63., R3.4.17

65.

Οὐδὲ ὅμοιον […] δυνατὸν αὐτὸ εἶναι (140a4–5)

ἕν ∥ ὅμοιον

Jedno ∥ podobne

60., 64., R1.2.4.5

66.

Οὐδὲ […] ἕτερόν […] πέπονϑεν εἶναι τὸ ἕν (140a6)

ἕν ∥ ἕτερόν πεπονϑός

Jedno ∥ nacechowane różnością

62., 67., R2.2.4

67.

καὶ γὰρ οὕτω πλείω ἂν πεπόνϑοι εἶναι ἢ ἕν (140a6–7)

ἕν ∦ ἕτερόν πεπονϑός → ἕν ∦ πεπονϑὸς τι πλείω εἶναι τοῦ ἓν εἶναι

Jedno ∦ nacechowane różnością → Jedno ∦ nacechowane czymś więcej niż tym, że jest Jednem

Zał.

68.

Τό […] ἕτερον πεπονϑὸς […] ἀνόμοιον ἂν εἴη (140a7–8)

ἀνόμοιον ⊆ ἕτερον πεπονϑός

niepodobne ⊆ nacechowane różnością

Zał.

69.

Τὸ […] ἕν […] οὐδαμῶς ἀνόμοιόν ἐστιν (140b1–2)

ἕν ∥ ἀνόμοιόν

Jedno ∥ niepodobne

66., 68., R1.2.4.4

70.

῎Ισον […] ὂν τῶν αὐτῶν μέτρων ἔσται (140b7–8)

ἴσον ⊆ μέτρον ἔχον

równe ⊆ mające miarę

Zał.

71.

Μεῖζον δέ που ἢ ἔλαττον ὄν […] μέτρα ἕξει (140b8–c2)

ἕν ∦ ἀνίσον → ἕν ∦ μέτρον ἔχον

Jedno ∦ nierówne → Jedno ∦ mające miarę

Zał.

72.

ἀδύνατον τὸ μὴ μετέχον τοῦ αὐτοῦ […] μέτρων τῶν αὐτῶν εἶναι (140c4–5)

¬ ταὐτὸν πεπονϑός ∥ μέτρον ἔχον

¬ nacechowane tożsamością ∥ mające miarę

Zał.

73.

῎Ισον […] οὔτ' ἂν ἑαυτῷ οὔτε ἄλλῳ εἴη μὴ τῶν αὐτῶν μέτρων ὄν (140c6–7)

¬ μέτρον ἔχον ∥ ἴσον

¬ mające miarę ∥ równe

70., R1.3.5.3

74.

πλειόνων […] μέτρων ὂν ἢ ἐλαττόνων, ὅσωνπερ μέτρων, τοσούτων καὶ μερῶν ἂν εἴη (140c8–9)

ἕν ∦ μέτρον ἔχον → ἕν ∦ μέρη ἔχον

Jedno ∦ mające miarę → Jedno ∦ mające części

Zał.

75.

καὶ οὕτω αὖ οὐκέτι ἓν ἔσται ἀλλὰ τοσαῦτα ὅσαπερ καὶ τὰ μέτρα (140c9–d1)

ἕν ∦ μέρη ἔχον → ἕν ⊈ ἕν

Jedno ∦ mające części → Jedno ⊈ Jedno

9., R3.4.9

76.

Εἰ […] ἑνὸς μέτρου εἴη, ἴσον ἂν γίγνοιτο (140d2–3)

ἕν ∦ μέτρον ἔχον → ἕν ∦ ἴσον

Jedno ∦ mające miarę → Jedno ∦ równe

Zał.

77.

τοῦτο […] ἀδύνατον ἐϕάνη, ἴσον τῳ αὐτὸ εἶναι (140d3–4)

ἕν ∥ ἴσον

Jedno ∥ równe

64., 72., 73., R1.2.10.3

78.

Οὔτε […] ἑνὸς μέτρου μετέχον (140d4)

ἕν ∥ μέτρον ἔχον

Jedno ∥ mające miarę

74., 75., R3.4.11

76., 77., R2.2.5

79.

οὔτε […] μεῖζον οὐδὲ ἔλαττον (140d6–7)

ἕν ∥ ἀνίσον

Jedno ∥ nierówne

71., 78., R2.2.5

80.

ἡλικίαν […] τὴν αὐτὴν ἔχον […] ἰσότητος χρόνου καὶ ὁμοιότητος μεϑέξει (140e3–4)

ἕν ∦ ἡλικίαν τὴν αὐτὴν ἔχον → ἕν ∦ ἴσον ∩ ὅμοιον

Jedno ∦ mające ten sam wiek → Jedno ∦ równe ∩ podobne

Zał.

81.

Οὐδαμῶς (141a2) οἷόν τε ἔσται τινὸς ἢ πρεσβύτερον ἢ νεώτερον εἶναι ἢ τὴν αὐτὴν ἡλικίαν ἔχειν τῳ τοιοῦτον ὄν (141a1–2)

ἕν ∥ ἀνίσον ∪ ἀνόμοιον → ἕν ∥ πρεσβύτερον ∪ νεώτερον

Jedno ∥ niepodobne ∪ nierówne → Jedno ∥ starsze ∪ młodsze

Zał.

82.

Οὐκ […] ἂν εἴη νεώτερόν […] οὐδὲ πρεσβύτερον οὐδὲ τὴν αὐτὴν ἡλικίαν ἔχον τὸ ἓν (141a2–4)

ἕν ∥ πρεσβύτερον ∪ νεώτερον ∪ ἡλικίαν τὴν αὐτὴν ἔχον

Jedno ∥ starsze ∪ młodsze ∪ mające ten sam wiek

65., 69., 77., 79., 80., 81., R3.5.9

83.

ἀνάγκη, ἐάν τι ᾖ ἐν χρόνῳ, ἀεὶ αὐτὸ αὑτοῦ πρεσβύτερον γίγνεσϑαι (141a6–7)

x ∦ ἐν χρόνῳ ὄν → x ∦ πρεσβύτερον τοῦ x

x ∦ w czasie → x ∦ starsze od x

Zał.

84.

τό […] πρεσβύτερον ἀεὶ νεωτέρου πρεσβύτερον (141a8)

x ∦ πρεσβύτερον τοῦ y → y ∦ νεώτερον τοῦ x

x ∦ starsze od y → y ∦ młodsze od x

Zał.

85.

Τὸ πρεσβύτερον […] ἑαυτοῦ γιγνόμενον καὶ νεώτερον ἑαυτοῦ ἅμα γίγνεται (141b1–2)

x ∦ πρεσβύτερον τοῦ x → x ∦ νεώτερον τοῦ x

x ∦ starsze od x → x ∦ młodsze od x

84., y/x

86.

᾿Αλλὰ μὴν καὶ μήτε πλείω ἑαυτοῦ γίγνεσϑαι χρόνον μήτε ἐλάττω, ἀλλὰ τὸν ἴσον χρόνον καὶ γίγνεσϑαι ἑαυτῷ καὶ εἶναι καὶ γεγονέναι καὶ μέλλειν ἔσεσϑαι (141c4–7)

x ∦ ἐν χρόνῳ ὄν → x ∦ ἡλικίαν τὴν αὐτὴν ἔχον τῷ x

x ∦ w czasie → x ∦ równe wiekiem x

Zał.

87.

᾿Ανάγκη […] ἐστίν […] ὅσα […] ἐν χρόνῳ ἐστὶν καὶ μετέχει τοῦ τοιούτου, ἕκαστον αὐτῶν τὴν αὐτήν τε αὐτὸ αὑτῷ ἡλικίαν ἔχειν καὶ πρεσβύτερόν τε αὑτοῦ ἅμα καὶ νεώτερον γίγνεσϑαι (141c8–d3)

x ∦ ἐν χρόνῳ ὄν → x ∦ πρεσβύτερον τοῦ x ∧ x ∦ νεώτερον τοῦ x ∧ x ∦ ἡλικίαν τὴν αὐτὴν ἔχον τῷ x

x ∦ w czasie → x ∦ starsze od x ∧ x ∦ młodsze od x ∧ x ∦ równe wiekiem x

83., 85., 86., R2.3.4

88.

Οὐδὲ […] χρόνου αὐτῷ μέτεστιν, οὐδ' ἔστιν ἔν τινι χρόνῳ (141d4–5)

ἕν ∥ ἐν χρόνῳ ὄν

Jedno ∥ w czasie

82., 87., R3.5.1

89.

τὸ ἦν καὶ τὸ γέγονε καὶ τὸ ἐγίγνετο […] χρόνου μέϑεξιν δοκεῖ σημαίνειν (141d7–8)

x ∦ ἦν ∪ γέγονε ∪ ἐγίγνετο → x ∦ ἐν χρόνῳ ὄν

x ∦ było ∪ stało się ∪ powstawało → x ∦ w czasie

Zał.

90.

τὸ ἔσται καὶ τὸ γενήσεται καὶ τὸ γενηϑήσεται […] τοῦ ἔπειτα (141e1–2)

x ∦ ἔσται ∪ γενήσεται ∪ γενηϑήσεται → x ∦ ἐν χρόνῳ ὄν

x ∦ będzie ∪ stanie się ∪ powstanie → x ∦ w czasie

Zał.

91.

Τὸ […] ἔστι καὶ τὸ γίγνεται […] τοῦ νῦν παρόντος (141e2–3)

x ∦ ἔστι ∪ γίγνεται → x ∦ ἐν χρόνῳ ὄν

x ∦ jest ∪ staje się → x ∦ w czasie

Zał.

92.

Εἰ […] τὸ ἓν μηδαμῄ μηδενὸς μετέχει χρόνου, οὔτε ποτὲ γέγονεν οὔτ' ἐγίγνετο οὔτ' ἦν ποτέ, οὔ νῦν γέγονεν οὔτε γίγνεται οὔτε ἔστιν, οὔτ' ἔπειτα γενήσεται οὔτε γενηϑήσεται οὔτε ἔσται (141e3–7)

ἕν ∥ ἦν ∪ γέγονε ∪ ἐγίγνετο ∪ ἔσται ∪ γενήσεται ∪ γενηϑήσεται ∪ ἔστι ∪ γίγνεται

Jedno ∥ było ∪ stało się ∪ powstawało ∪ będzie ∪ stanie się ∪ powstanie ∪ jest ∪ staje się

88., 89., 90., 91., R3.5.6

93.

Οὐκ ἔστιν (141e8) οὐσίας ὅπως ἄν τι μετάσχοι ἄλλως ἢ κατὰ τούτων τι (141e7–8)

x ∦ οὐσίας μετέχον → x ∦ ἦν ∪ γέγονε ∪ ἐγίγνετο ∪ ἔσται ∪ γενήσεται ∪ γενηϑήσεται ∪ ἔστι ∪ γίγνεται

x ∦ uczestniczące w istnieniu → x ∦ było ∪ stało się ∪ powstawało ∪ będzie ∪ stanie się ∪ powstanie ∪ jest ∪ staje się

Zał.

94.

Οὐδαμῶς […] τὸ ἓν οὐσίας μετέχει (141e9)

ἕν ∥ οὐσίας μετέχον

Jedno ∥ uczestnicące w istnieniu

92., 93., R2.2.4

95.

Οὐδ' […] οὕτως ἔστιν ὥστε ἓν εἶναι (141e10–11)

ἕν ∥ ἕν

Jedno ∥ jedno

94., 96., R3.4.13

96.

Οὐδ' […] οὕτως ἔστιν ὥστε ἓν εἶναι· εἴη γὰρ ἂν ἤδη ὂν καὶ οὐσίας μετέχον (141e10–11)

x ⊆ ἕν → x ⊆ οὐσίας μετέχον

x ⊆ jedno → x ⊆ uczestniczące w istnieniu

Zał.

97.

῝Ο […] μὴ ἔστι, τούτῳ τῷ μὴ ὄντι [οὔκ] εἴη ἄν τι αὐτῷ ἢ αὐτοῦ (142a1–2)

x ∥ οὐσίας μετέχον → x ∥ ἔχον y

x ∥ uczestniczące w istnieniu → x ∥ mające y

Zał.

98.

Οὐδ' […] ὄνομα ἔστιν αὐτῷ (142a3)

ἕν ∥ ἔχον ὄνομα

Jedno ∥ mające nazwę

94., 97., R2.1.1

99.

ἔστιν αὐτῷ οὐδὲ λόγος (142a3)

ἕν ∥ ἔχον λόγον

Jedno ∥ mające ścisłe ujęcie

94., 97., R2.1.1

100.

ἔστιν αὐτῷ […] οὐδέ τις ἐπιστήμη (142a2–3)

ἕν ∥ ἔχον ἐπιστήμην

Jedno ∥ mające jakąś wiedzę o sobie

94., 97., R2.1.1

101.

ἔστιν αὐτῷ […] οὐδὲ αἴσϑησις (142a2–3)

ἕν ∥ ἔχον αἴσϑησιν

Jedno ∥ mające spostrzeżenie siebie

94., 97., R2.1.1

102.

ἔστιν αὐτῷ […] οὐδὲ δόξα (142a2–3)

ἕν ∥ ἔχον δόξαν

Jedno ∥ mające mniemanie o sobie

94., 97., R2.1.1

(Witwicki)

— No, dobrze — powiada. — Jeżeli istnieje Jedno, to ono nie może być tym samym, co wiele?

— Ależ jakim by sposobem?

— Zatem ani część jego istnieć nie powinna, ani ono nie powinno być całością.

— Co znowu?

— Przecież część jest chyba częścią całości.

— Tak.

— Więc z obu względów Jedno musiałoby się składać z części: i całością będąc, i części mając.

— Koniecznie.

— Więc z obu względów w ten sposób Jedno byłoby wielością a nie czymś Jednem.

— Prawda.

— A trzeba, żeby to nie była wielość, tylko Jedno.

— Trzeba.

— Zatem ani całością nie będzie, ani części mieć nie będzie, jeżeli jedno będzie Jednem.

— No nie.

— Nieprawdaż? Jeśli ono nie ma żadnej części, to nie może mieć ani początku, ani końca, ani środka. Bo to by już były jego części.

— Słusznie.

— I prawda, że koniec i początek to granice każdej sprawy.

— Jakżeby nie?

— Zatem Jedno jest nieograniczone, skoro nie ma ani początku, ani końca.

— Nieograniczone.

— I chyba bez kształtu. Bo ani okrągłości, ani prostości nie może mieć w sobie.

— Jakim sposobem?

— Okrągłe jest chyba to, czego krańce są ze wszech stron jednakowo odległe od środka.

— Tak.

— A proste jest to, czego środek leży naprzeciw obu końców.

— Tak.

— Nieprawdaż; części musiałyby mieć Jedno i byłoby wielością, gdyby miało w sobie kształt prosty lub okrągły.

— Tak jest.

— Zatem nie jest ani proste, ani okrągłe, skoro nawet części nie posiada.

— Słusznie.

— I rzeczywiście, takim będąc, nie będzie nigdzie. Bo nie może być ani w czymś innym, ani w sobie.

— Jakże to?

— Gdyby było w czymś innym, wtedy to coś innego obejmowałoby je naokoło i na wielu miejscach dotykałoby jego licznych cząstek. A czegoś jednego i nie złożonego z części, czegoś, co nie ma powierzchni naokoło, niepodobna w wielu miejscach naokoło dotykać.

— Niepodobna.

— A może by, istniejąc samo w sobie, mogło samo siebie obejmować, nie będąc niczym innym, jak tylko sobą, gdyby przynajmniej mogło istnieć samo w sobie. Bo, żeby coś było w czymś, co go nie obejmuje, niepodobna.

— Niepodobna przecież.

— Nieprawdaż; czymś innym byłoby to, co obejmuje, a czymś innym to, co by było objęte. Bo przecież jedno i to samo w całości nie potrafi równocześnie doznawać i robić jednego i tego samego. I w ten sposób to jedno już by nie mogło być Jednem, tylko byłyby dwa.

— No, nie byłoby.

— Zatem nie ma gdzieś tego Jednego; nie ma go ani w sobie samym, ani w czymś innym.

— Nie ma.

— A zobacz no, czy ono, jeśli jest takie, może stać na miejscu albo się poruszać.

— A czemuż by też nie?

— Bo poruszając się, alboby zmieniało miejsce, alboby się zmieniało samo. Bo tylko takie są ruchy.

— No tak.

— Otóż, gdyby się Jedno robiło inne, niż jest, niepodobna, żeby dalej zostawało tym Jednem.

— Niepodobna.

— Zatem ono się nie rusza w znaczeniu zmiany jakościowej.

— Zdaje się, że nie.

— A może w znaczeniu zmiany miejsca?

— A może?

— Ależ, gdyby się w tym znaczeniu poruszało, to alboby się kręciło w kółko na tym samym miejscu, albo zmieniałoby miejsce z jednego na drugie.

— Koniecznie.

— Nieprawdaż, co się ma kręcić w kółko, to musi mieć środek stały i musi mieć swoje inne części, które by się naokoło tego środka kręciły. A co nie może mieć ani środka, ani części, w jakiż sposób może się kiedykolwiek kręcić około swego środka?

— W żaden sposób.

— A więc może ono zmienia miejsce z jednego na drugie i w ten sposób się porusza?

— Już, jeżeli jak, to w ten sposób.

— Nieprawdaż, pokazało się, że ono nie może być gdzieś, w czymś.

— Tak.

— A czy nie jest mu jeszcze trudniej dostawać się gdziekolwiek?

— Nie rozumiem, dlaczego.

— Jeżeli się coś dokąd dostaje, czy nie musi jeszcze nie być w tym, bo się dopiero dostaje, ani też nie może być całkowicie poza tym, skoro się już dostaje.

— Z konieczności.

— Więc jeżeli cokolwiek może być w takim stanie, to jedynie tylko to, co miałoby części. Bo jakaś jedna jego część już by była w środku, a druga równocześnie jeszcze na zewnątrz. A jeżeli coś nie ma części, to przecież nie potrafi w żaden sposób w całości nie być równocześnie ani w środku, ani na zewnątrz.

— To prawda.

— Co ani części nie ma, ani całością nie jest, czy temu nie jest jeszcze trudniej dostać się dokądkolwiek, skoro się tam nie może dostać ani częściami, ani jako całość?

— Zdaje się.

— Zatem ono ani nie chodzi nigdzie, nie dostaje się nigdzie i miejsca nie zmienia, ani się na miejscu nie kręci, ani się jakościowo nie zmienia.

— Nie wydaje się.

— Więc w każdym znaczeniu ruchu to „Jedno” jest nieruchome.

— Nieruchome.

— Ale my przecież mówimy, że ono też nie może istnieć w czymś.

— A mówimy.

— Zatem ono też nie istnieje nigdy w tym samym.

— A to czemu?

— Bo już by wtedy było w tym samym, w czym jest.

— Tak jest.

— Więc ani w sobie samym, ani w czymś innym niepodobna mu istnieć wewnątrz.

— No nie.

— Zatem to „Jedno” nigdy nie jest w tym samym.

— Zdaje się, że nie.

— A przecież to, co nigdy nie jest w tym samym, to ani spokoju nie ma, ani nie stoi.

— Nie może.

— Więc to Jedno, zdaje się, ani nie stoi, ani się nie rusza.

— Nieprawdaż, widać, że tak.

— I ono nie będzie tym samym ani z czymś innym, ani z sobą samym, ani też nie będzie mogło być czymś różnym od siebie samego, ani od czegoś innego.

— Jakim sposobem?

— Bo chyba, będąc czymś różnym od siebie samego, byłoby różnym od jednego i nie byłoby już Jednem.

— Prawda.

— A znowu, będąc tym samym z czymś różnym, byłoby już tamtym, a nie mogłoby być sobą. Tak, że i w ten sposób nie byłoby tym, czym jest, tylko czymś różnym od Jednego.

— No, nie byłoby.

— Zatem ono się nie utożsami z czymś różnym, ani się nie zacznie różnić od siebie samego.

— No nie.

— Ani czymś różnym od czegoś różnego nie będzie, jak długo będzie Jednem. Bo coś, co jest Jednem, nie może być czymś różnym od czegokolwiek — to może być tylko coś, co jest czymś różnym od czegoś różnego, a nic innego.

— Słusznie.

— Przecież ono przesz to, że jest czymś Jednem, nie stanie się czymś różnym. Czy też myślisz, że tak?

— Ależ nie.

— A jeżeli nie przez to, to nie samo przez się, a jeżeli nie samo przez się, to i nie samo. Ono samo, nie mogąc w żaden sposób być czymś różnym, nie będzie różnym od niczego.

— Słusznie.

— Ani też nie będzie tym samym samo ze sobą.

— Jakże to nie?

— Bo nie ta sama jest natura jednego i nie ta sama przecież tego samego.

— Więc co?

— To, że jeśli się coś staje tym samym z czymś innym, nie staje się Jednem.

— Ależ jak to?

— To, co się staje tym samym z wielością, musi się stawać wielością, a nie czymś Jednem.

— Prawda.

— Ale, jeśli Jedno nie różni się niczym od tego samego, to ile razy by się coś stawało tym samym, stawałoby się może zawsze Jednem. A ile razy Jednem, robiłoby się tym samym.

— Tak jest.

— Więc jeśli Jedno będzie identyczne z sobą, nie będzie Jednem z sobą. I w ten sposób, będąc Jednem, nie będzie Jednem. A tymczasem to przecież niemożliwe. Zatem i to niemożliwe, żeby Jedno było czymś różnym od różnego i czymś identycznym z sobą.

— Niemożliwe.

— W takim razie to Jedno ani z sobą, ani z czymś innym nie będzie ani identyczne, ani różne.

— No nie.

— Zatem ani podobne, ani niepodobne nie będzie ani do siebie samego, ani do czegoś innego.

— Bo co?

— Bo podobne to chyba to, co nacechowane tym samym.

— Tak.

— A pokazało się, że natura tego samego jest różna od natury jednego.

— No pokazało się.

— A jeżeliby to jedno było nacechowane czymś różnym od bycia czymś Jednem, to byłoby nacechowane czymś więcej niż tym, że jest czymś Jednem. A to jest niemożliwe.

— Tak.

— Zatem żadną miarą to Jedno nie może być nacechowane identycznością ani z czymś innym, ani z samym sobą.

— Nie wydaje się to możliwe.

— Zatem i podobne nie może być ani do czegoś innego, ani do siebie samego.

— Nie wydaje się.

— A nie może też być nacechowane różnością to Jedno; bo w ten sposób byłoby nacechowane czymś więcej niż jeden.

— No więcej.

— A gdyby było nacechowane różnością albo od siebie samego, albo od czegoś innego, byłoby niepodobne albo do siebie, albo do czegoś innego, skoro podobne jest to, co jest nacechowane tożsamością.

— Słusznie.

— Zatem Jedno, jak się zdaje, w żadnym sposobie nie nacechowane różnością, w żadnym sposobie nie będzie też niepodobne ani do siebie samego, ani do czegoś innego.

— No nie.

— Zatem to Jedno nie może być ani podobne, ani niepodobne ani do siebie samego, ani do czegoś innego.

— Nie wydaje się.

— I prawda, że będąc takim, nie będzie ani równe, ani nierówne, ani sobie samemu, ani czemukolwiek innemu.

— Jakże to?

— Bo gdyby było równe, miałoby te same miary, co tamto, czemu byłoby równe.

— Tak.

— A gdyby było może większe albo mniejsze, to, gdyby było z innymi rzeczami współmierne, miałoby więcej miar niż rzeczy mniejsze, a mniej niż większe.

— Tak.

— A gdyby nie było współmierne, to będzie miało miary mniejsze od jednych, a większe od drugich.

— Jakżeby nie?

— Nieprawdaż, to niemożliwe, żeby to, co nie ma w sobie tożsamości, miało albo miary te same, albo jakiekolwiek inne znamiona te same?

— Niemożliwe.

— Zatem nie może być równe ani sobie, ani niczemu innemu, nie mając tych samych miar.

— No nie przecież — pokazuje się.

— A jeśli ma więcej miar albo mniej, to ilekolwiek miar posiada, tyle też posiadałoby części. I w ten sposób znowu już nie będzie Jednem, ale będzie go tyle, ile będzie miało miar.

— Słusznie.

— A gdyby miało jedną miarę, stałoby się równe tej mierze. A to się okazało niemożliwe, żeby ono było czemukolwiek równe.

— Pokazało się.

— Więc skoro ono nie ma ani jednej miary, ani wielu, ani niewielu, ani w ogóle nie ma w sobie tożsamości, ono, zdaje się, nie będzie nigdy równe sobie, ani czemuś innemu, ani nie będzie większe ani mniejsze ani od siebie samego, ani od czegoś innego.

— Ze wszech miar tak jest.

— No cóż? A wydaje się, że Jedno może być starsze albo młodsze, albo tego samego wieku, jak cokolwiek innego?

— A czemużby nie?

— Dlatego, że mając ten sam wiek, co samo, albo cokolwiek innego, miałoby w sobie równość czasu i podobieństwo, a mówiliśmy, że te rzeczy nie przysługują Jednemu: ani podobieństwo, ani równość.

— Mówiliśmy przecież.

— I że mu nie przysługuje niepodobieństwo i nierówność, tośmy też mówili.

— No, tak jest.

— Więc ono potrafi być od czegokolwiek albo starsze albo młodsze, albo mieć ten sam wiek, skoro jest takie?

— W żaden sposób.

— Zatem Jedno nie może być ani młodsze, ani starsze, ani tego samego wieku, co ono samo lub cokolwiek innego.

— Nie wydaje się.

— Czyż zatem nawet i w ogóle istnieć w czasie nie mogłoby to Jedno, skoro było takie? Czy to nie musi tak być, że, jeśli coś istnieje w czasie, to robi się wciąż starsze od siebie samego?

— To musi tak być.

— A prawda, że co jest starsze, to jest zawsze starsze od czegoś młodszego?

— No tak.

— Cokolwiek się staje starsze od siebie samego, to staje się równocześnie i młodsze od siebie samego, jeżeli ma mieć zawsze od czego robić się starszym.

— Jak to myślisz?

— W ten sposób. Jeżeli coś jest różne od drugiego, to nie musi dopiero stawać się takim, bo już jest różne. Musi tylko być różne od tego, co już jest różne i musi stać się różne od tego, co się stało różne i musi istnieć różne od tego, co ma być różne, a od tego, co się staje różne, ani stać się, ani istnieć, ani być jakoś różnym, tylko stawać się różnym i nic innego nie robić.

— Koniecznie.

— A być starszym to jest różność w stosunku do młodszego i do nikogo innego?

— No jest.

— Więc cokolwiek się staje starszym od siebie samego, to musi równocześnie stawać się młodsze od siebie samego.

— Zdaje się.

— Ale zarazem ani dłuższego czasu od siebie nie zajmować, ani krótszego, tylko równy czas, jak samo, i być i powstawać i powstać kiedyś i istnieć.

— Konieczne i to.

— Zatem zdaje się, że to musi tak być, że cokolwiek istnieje w czasie i uczestniczy w nim, każde takie coś musi mieć ten sam wiek, co go ma i musi stawać się zarazem starsze i młodsze od siebie samego.

— Gotowo tak być.

— A to Jedno takich znamion wcale nie posiada.

— No, nie posiada.

— Zatem ono też nie uczestniczy w czasie i nie istnieje w żadnym czasie.

— No nie przecież — sam rozum dyktuje.

— Więc cóż? Te słowa: „było” i „stało się” i „powstawało” czy te słowa nie zdają się oznaczać uczestniczenia w czasie czegoś, co się stało kiedyś?

— I bardzo.

— No a cóż? A to: „będzie” i „stanie się” i „powstanie” czy te słowa nie oznaczają uczestnictwa w czasie przyszłym, który ma kiedyś nadejść?

— Tak.

— A to „jest” i „staje się” czy nie w teraźniejszym?

— Tak jest.

— Jeżeli tedy „Jedno” w żaden sposób w żadnym czasie nie uczestniczy, to ani nie powstało nigdy, ani nie powstawało, ani go nie było nigdy, ani też nie powstało ani nie powstaje, ani nie jest, ani później powstawać nie będzie, ani nie powstanie, ani go nie będzie.

— Najzupełniejsza prawda.

— A czy może cokolwiek uczestniczyć w istnieniu inaczej niż w którymś z tych sposobów?

— Nie może.

— Zatem „Jedno” w żadnym sposobie nie uczestniczy w istnieniu?

— Nie zdaje się, żeby.

— Zatem w żadnym sposobie nie ma tego Jednego?

— Nie widać, jakby.

— Więc nawet i tak go nie ma, żeby było czymś Jednym. Bo już by było będąc i uczestnicząc w istnieniu. Zdaje się, że to „Jedno” ani nie jest Jednem, ani nie istnieje, jeżeli wypada wierzyć takiemu tokowi myśli.

— Gotowo tak być.

— A jeżeli czegoś nie ma, to czy takie nie istniejące coś może coś mieć dla siebie albo coś swojego?

— No jakże?

— Zatem ono ani nazwy nie ma, ani ścisłego ujęcia, ani jakiejś wiedzy o tym nie ma, ani spostrzeżenia, ani mniemania.

— Nie widać, żeby.

— Zatem ani się go nie nazywa, ani się o nim nie mówi, ani ono nie jest przedmiotem mniemania, ani poznania, ani go nikt nie dostrzega.

— Nie zdaje się.

— A czy to możliwe, żeby się tak rzecz miała z tym „Jednem”?

— No nie, tak mi się przynajmniej zdaje.

(Jowett)

Parmenides proceeded: If one is, he said, the one cannot be many?

Impossible.

Then the one cannot have parts, and cannot be a whole?

Why not?

Because every part is part of a whole; is it not?

Yes.

And what is a whole? would not that of which no part is wanting be a whole?

Certainly.

Then, in either case, the one would be made up of parts; both as being a whole, and also as having parts?

To be sure.

And in either case, the one would be many, and not one?

True.

But, surely, it ought to be one and not many?

It ought.

Then, if the one is to remain one, it will not be a whole, and will not have parts?

No.

But if it has no parts, it will have neither beginning, middle, nor end; for these would of course be parts of it.

Right.

But then, again, a beginning and an end are the limits of everything?

Certainly.

Then the one, having neither beginning nor end, is unlimited?

Yes, unlimited.

And therefore formless; for it cannot partake either of round or straight.

But why?

Why, because the round is that of which all the extreme points are equidistant from the centre?

Yes.

And the straight is that of which the centre intercepts the view of the extremes?

True.

Then the one would have parts and would be many, if it partook either of a straight or of a circular form?

Assuredly.

But having no parts, it will be neither straight nor round?

Right.

And, being of such a nature, it cannot be in any place, for it cannot be either in another or in itself.

How so?

Because if it were in another, it would be encircled by that in which it was, and would touch it at many places and with many parts; but that which is one and indivisible, and does not partake of a circular nature, cannot be touched all round in many places.

Certainly not.

But if, on the other hand, one were in itself, it would also be contained by nothing else but itself; that is to say, if it were really in itself; for nothing can be in anything which does not contain it.

Impossible.

But then, that which contains must be other than that which is contained? for the same whole cannot do and suffer both at once; and if so, one will be no longer one, but two?

True.

Then one cannot be anywhere, either in itself or in another?

No.

Further consider, whether that which is of such a nature can have either rest or motion.

Why not?

Why, because the one, if it were moved, would be either moved in place or changed in nature; for these are the only kinds of motion.

Yes.

And the one, when it changes and ceases to be itself, cannot be any longer one.

It cannot.

It cannot therefore experience the sort of motion which is change of nature?

Clearly not.

Then can the motion of the one be in place?

Perhaps.

But if the one moved in place, must it not either move round and round in the same place, or from one place to another?

It must.

And that which moves in a circle must rest upon a centre; and that which goes round upon a centre must have parts which are different from the centre; but that which has no centre and no parts cannot possibly be carried round upon a centre?

Impossible.

But perhaps the motion of the one consists in change of place?

Perhaps so, if it moves at all.

And have we not already shown that it cannot be in anything?

Yes.

Then its coming into being in anything is still more impossible; is it not?

I do not see why.

Why, because anything which comes into being in anything, can neither as yet be in that other thing while still coming into being, nor be altogether out of it, if already coming into being in it.

Certainly not.

And therefore whatever comes into being in another must have parts, and then one part may be in, and another part out of that other; but that which has no parts can never be at one and the same time neither wholly within nor wholly without anything.

True.

And is there not a still greater impossibility in that which has no parts, and is not a whole, coming into being anywhere, since it cannot come into being either as a part or as a whole?

Clearly.

Then it does not change place by revolving in the same spot, not by going somewhere and coming into being in something; nor again, by change in itself?

Very true.

Then in respect of any kind of motion the one is immoveable?

Immoveable.

But neither can the one be in anything, as we affirm.

Yes, we said so.

Then it is never in the same?

Why not?

Because if it were in the same it would be in something.

Certainly.

And we said that it could not be in itself, and could not be in other?

True.

Then one is never in the same place?

It would seem not.

But that which is never in the same place is never quiet or at rest?

Never.

One then, as would seem, is neither rest nor in motion?

It certainly appears so.

Neither will it be the same with itself or other; nor again, other than itself or other.

How is that?

If other than itself it would be other than one, and would not be one.

True.

And if the same with other, it would be that other, and not itself; so that upon this supposition too, it would not have the nature of one, but would be other than one?

It would.

Then it will not be the same with other, or other than itself?

It will not.

Neither will it be other than other, while it remains one; for not one, but only other, can be other than other, and nothing else.

True.

Then not by virtue of being one will it be other?

Certainly not.

But if not by virtue of being one, not by virtue of itself; and if not by virtue of itself, not itself, and itself not being other at all, will not be other than anything?

Right.

Neither will one be the same with itself.

How not?

Surely the nature of the one is not the nature of the same.

Why not?

It is not when anything becomes the same with anything that it becomes one.

What of that?

Anything which becomes the same with the many, necessarily becomes many and not one.

True.

But, if there were no difference between the one and the same, when a thing became the same, it would always become one; and when it became one, the same?

Certainly.

And, therefore, if one be the same with itself, it is not one with itself, and will therefore be one and also not one.

Surely that is impossible.

And therefore the one can neither be other than other, nor the same with itself.

Impossible.

And thus the one can neither be the same, nor other, either in relation to itself or other?

No.

Neither will the one be like anything or unlike itself or other.

Why not?

Because likeness is sameness of affections.

Yes.

And sameness has been shown to be of a nature distinct from oneness?

That has been shown.

But if the one had any other affection than that of being one, it would be affected in such a way as to be more than one; which is impossible.

True.

Then the one can never be so affected as to be the same either with another or with itself?

Clearly not.

Then it cannot be like another, or like itself?

No.

Nor can it be affected so as to be other, for then it would be affected in such a way as to be more than one.

It would.

That which is affected otherwise than itself or another, will be unlike itself or another, for sameness of affections is likeness.

True.

But the one, as appears, never being affected otherwise, is never unlike itself or other?

Never.

Then the one will never be either like or unlike itself or other?

Plainly not.

Again, being of this nature, it can neither be equal nor unequal either to itself or to other.

How is that?

Why, because the one if equal must be of the same measures as that to which it is equal.

True.

And if greater or less than things which are commensurable with it, the one will have more measures than that which is less, and fewer than that which is greater?

Yes.

And so of things which are not commensurate with it, the one will have greater measures than that which is less and smaller than that which is greater.

Certainly.

But how can that which does not partake of sameness, have either the same measures or have anything else the same?

Impossible.

And not having the same measures, the one cannot be equal either with itself or with another?

It appears so.

But again, whether it have fewer or more measures, it will have as many parts as it has measures; and thus again the one will be no longer one but will have as many parts as measures.

Right.

And if it were of one measure, it would be equal to that measure; yet it has been shown to be incapable of equality.

It has.

Then it will neither partake of one measure, nor of many, nor of few, nor of the same at all, nor be equal to itself or another; nor be greater or less than itself, or other?

Certainly.

Well, and do we suppose that one can be older, or younger than anything, or of the same age with it?

Why not?

Why, because that which is of the same age with itself or other, must partake of equality or likeness of time; and we said that the one did not partake either of equality or of likeness?

We did say so.

And we also said, that it did not partake of inequality or unlikeness.

Very true.

How then can one, being of this nature, be either older or younger than anything, or have the same age with it?

In no way.

Then one cannot be older or younger, or of the same age, either with itself or with another?

Clearly not.

Then the one, being of this nature, cannot be in time at all; for must not that which is in time, be always growing older than itself?

Certainly.

And that which is older, must always be older than something which is younger?

True.

Then, that which becomes older than itself, also becomes at the same time younger than itself, if it is to have something to become older than.

What do you mean?

I mean this: — A thing does not need to become different from another thing which is already different; it is different, and if its different has become, it has become different; if its different will be, it will be different; but of that which is becoming different, there cannot have been, or be about to be, or yet be, a different — the only different possible is one which is becoming.

That is inevitable.

But, surely, the elder is a difference relative to the younger, and to nothing else.

True.

Then that which becomes older than itself must also, at the same time, become younger than itself?

Yes.

But again, it is true that it cannot become for a longer or for a shorter time than itself, but it must become, and be, and have become, and be about to be, for the same time with itself?

That again is inevitable.

Then things which are in time, and partake of time, must in every case, I suppose, be of the same age with themselves; and must also become at once older and younger than themselves?

Yes.

But the one did not partake of those affections?

Not at all.

Then it does not partake of time, and is not in any time?

So the argument shows.

Well, but do not the expressions ”was,” and ”has become,” and ”was becoming,” signify a participation of past time?

Certainly.

And do not ”will be,” ”will become,” ”will have become,” signify a participation of future time?

Yes.

And ”is,” or ”becomes,” signifies a participation of present time?

Certainly.

And if the one is absolutely without participation in time, it never had become, or was becoming, or was at any time, or is now become or is becoming, or is, or will become, or will have become, or will be, hereafter.

Most true.

But are there any modes of partaking of being other than these?

There are none.

Then the one cannot possibly partake of being?

That is the inference.

Then the one is not at all?

Clearly not.

Then the one does not exist in such way as to be one; for if it were and partook of being, it would already be; but if the argument is to be trusted, the one neither is nor is one?

True.

But that which is not admits of no attribute or relation?

Of course not.

Then there is no name, nor expression, nor perception, nor opinion, nor knowledge of it?

Clearly not.

Then it is neither named, nor expressed, nor opined, nor known, nor does anything that is perceive it.

So we must infer.

But can all this be true about the one?

I think not.