II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

76. Platon, Alkibiades I 130a7–c7

Człowiek to dusza.

Sokrates, Alkibiades:

^130a7ΣΩ. Μὴ οὐ τριῶν ἕν γέ τι εἶναι τὸν ἄνϑρωπον.

⁸ΑΛ. Τίνων;

⁹ΣΩ. Ψυχὴν ἢ σῶμα ἢ συναμϕότερον, τὸ ὅλον τοῦτο.

¹⁰ΑΛ. Τί μήν;

¹¹ΣΩ. ᾿Αλλὰ μὴν αὐτό γε τὸ τοῦ σώματος ἄρχον ὡμο¹²λογήσαμεν ἄνϑρωπον εἶναι;

^b1ΑΛ. ῾Ωμολογήσαμεν.

²ΣΩ. ῏Αρ' οὖν σῶμα αὐτὸ αὑτοῦ ἄρχει;

³ΑΛ. Οὐδαμῶς.

⁴ΣΩ. ῎Αρχεσϑαι γὰρ αὐτὸ εἴπομεν.

⁵ΑΛ. Ναί.

⁶ΣΩ. Οὐκ ἂν δὴ τοῦτό γε εἴη ὃ ζητοῦμεν.

⁷ΑΛ. Οὐκ ἔοικεν.

⁸ΣΩ. ᾿Αλλ' ἄρα τὸ συναμϕότερον τοῦ σώματος ἄρχει, καὶ ⁹ἔστι δὴ τοῦτο ἄνϑρωπος;

¹⁰ΑΛ. ῎Ισως δῆτα.

¹¹ΣΩ. Πάντων γε ἥκιστα· μὴ γὰρ συνάρχοντος τοῦ ἑτέρου ¹²οὐδεμία που μηχανὴ τὸ συναμϕότερον ἄρχειν.

¹³ΑΛ. ᾿Ορϑῶς.

^c1ΣΩ. ᾿Επειδὴ δ' οὔτε σῶμα οὔτε τὸ συναμϕότερόν ἐστιν ²ἄνϑρωπος, λείπεται οἶμαι ἢ μηδὲν αὔτ' εἶναι, ἢ εἴπερ τί ἐστι, ³μηδὲν ἄλλο τὸν ἄνϑρωπον συμβαίνειν ἢ ψυχήν.

⁴ΑΛ. Κομιδῇ μὲν οὖν.

⁵ΣΩ. ῎Ετι οὖν τι σαϕέστερον δεῖ ἀποδειχϑῆναί σοι ὅτι ἡ ⁶ψυχή ἐστιν ἄνϑρωπος;

⁷ΑΛ. Μὰ Δία, ἀλλ' ἱκανῶς μοι δοκεῖ ἔχειν.

1.

τριῶν ἕν γέ τι εἶναι τὸν ἄνϑρωπον (130a7) ψυχὴν ἢ σῶμα ἢ συναμϕότερον, τὸ ὅλον τοῦτο (130a9)

ἄνϑρωπος ⊆ ψυχή ∪ σῶμα ∪ συναμϕότερον, τὸ ὅλον τοῦτο

człowiek ⊆ dusza ∪ ciało ∪ całość złożona z obu

Zał.

2.

αὐτό γε τὸ τοῦ σώματος ἄρχον ὡμολογήσαμεν ἄνϑρωπον εἶναι (130a11–12)

ἄνϑρωπος ⊆ σώματος ἄρχον

człowiek ⊆ rządzące ciałem

Zał.

3.

Οὐδαμῶς (130b3) σῶμα αὐτὸ αὑτοῦ ἄρχει (130b2)

σῶμα ∥ σώματος ἄρχον

ciało ∥ rządzące ciałem

Zał.

4.

Οὐκ ἂν δὴ τοῦτό γε εἴη ὃ ζητοῦμεν (130b6)

ἄνϑρωπος ∥ σῶμα

człowiek ∥ ciało

2., 3., R1.2.4.3

5.

τὸ συναμϕότερον τοῦ σώματος [οὐκ] ἄρχει (130b8)

συναμϕότερον, τὸ ὅλον τοῦτο ∥ σώματος ἄρχον

całość złożona z obu ∥ rządzące ciałem

Zał.

6.

[οὐκ] ἔστι δὴ τοῦτο ἄνϑρωπος (130b9)

ἄνϑρωπος ∥ συναμϕότερον, τὸ ὅλον τοῦτο

człowiek ∥ całość złożona z obu

2., 5., R1.2.4.3

7.

μηδὲν ἄλλο τὸν ἄνϑρωπον συμβαίνειν ἢ ψυχήν (130c3)

ἄνϑρωπος ⊆ ψυχή

człowiek ⊆ dusza

1., 4., 6., R1.3.8.7

(Regner)

Sokrates: O tym, że człowiek jest czymś jednym z trzech.

Alkibiades: Z których?

Sokrates: Człowiek jest mianowicie już to duszą, już to ciałem, już to całością złożoną z obu.

Alkibiades: Z pewnością.

Sokrates: Zgodziliśmy się jednak, że człowiekiem jest w rzeczywistości to właśnie, co włada ciałem?

Alkibiades: Zgodziliśmy się.

Sokrates: Czy więc samo ciało włada samym sobą?

Alkibiades: Żadną miarą.

Sokrates: Mówiliśmy bowiem, że ono jest podwładne.

Alkibiades: Tak.

Sokrates: Ono nie jest przeto tym, czego szukamy.

Alkibiades: Nie wydaje się.

Sokrates: Lecz czy to, co złożone z obojga, włada ciałem i czy ono właśnie jest człowiekiem?

Alkibiades: Prawdopodobnie.

Sokrates: Wręcz przeciwnie. Albowiem jeżeli jedno z dwóch nie sprawuje władzy, to żadne przemyślne zespolenie nie daje temu, co złożone z obojga, mocy władania.

Alkibiades: To prawda.

Sokrates: Skoro więc ani ciało, ani to, co złożone z obojga, nie jest człowiekiem, pozostaje — jak sądzę — że albo człowiek jest wręcz niczym, albo jeżeli jest czymś, to człowiek nie jest niczym więcej, jak duszą.

Alkibiades: Z całą pewnością.

Sokrates: Czy ci więc trzeba jeszcze jaśniejszego dowodu, że dusza jest człowiekiem?

Alkibiades: Na Zeusa, wydaje mi się, że to przecież wystarcza.