II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

88. Platon, Charmides 163b1–c8

Krytiasz wprowadza rozróżnienie pomiędzy pracą a robieniem czegoś; pewnych czynności nie można nazwać „pracą, która nie hańbi”.

Sokrates, Krytiasz:

^163b1Εἰπέ μοι, ἦν δ' ἐγώ, οὐ ταὐτὸν καλεῖς τὸ ποιεῖν καὶ τὸ ²πράττειν;

³Οὐ μέντοι, ἔϕη· οὐδέ γε τὸ ἐργάζεσϑαι καὶ τὸ ποιεῖν. ⁴ἔμαϑον γὰρ παρ' ῾Ησιόδου, ὃς ἔϕη ἔργον [δ'] οὐδὲν εἶναι ⁵ὄνειδος. οἴει οὖν αὐτόν, εἰ τὰ τοιαῦτα ἔργα ἐκάλει καὶ ⁶ἐργάζεσϑαι καὶ πράττειν, οἷα νυνδὴ σὺ ἔλεγες, οὐδενὶ ἂν ⁷ὄνειδος ϕάναι εἶναι σκυτοτομοῦντι ἢ ταριχοπωλοῦντι ἢ ἐπ' ⁸οἰκήματος καϑημένῳ; οὐκ οἴεσϑαί γε χρή, ὦ Σώκρατες, ἀλλὰ ⁹καὶ ἐκεῖνος οἶμαι ποίησιν πράξεως καὶ ἐργασίας ἄλλο ἐνό^c1μιζεν, καὶ ποίημα μὲν γίγνεσϑαι ὄνειδος ἐνίοτε, ὅταν μὴ ²μετὰ τοῦ καλοῦ γίγνηται, ἔργον δὲ οὐδέποτε οὐδὲν ὄνειδος· ³τὰ γὰρ καλῶς τε καὶ ὠϕελίμως ποιούμενα ἔργα ἐκάλει, καὶ ⁴ἐργασίας τε καὶ πράξεις τὰς τοιαύτας ποιήσεις. ϕάναι δέ ⁵γε χρὴ καὶ οἰκεῖα μόνα τὰ τοιαῦτα ἡγεῖσϑαι αὐτόν, τὰ δὲ ⁶βλαβερὰ πάντα ἀλλότρια· ὥστε καὶ ῾Ησίοδον χρὴ οἴεσϑαι ⁷καὶ ἄλλον ὅστις ϕρόνιμος τὸν τὰ αὑτοῦ πράττοντα τοῦτον ⁸σώϕρονα καλεῖν.

1.

ἔργον […] οὐδὲν εἶναι ὄνειδος (163b4–5)

ἔργον ∥ ὄνειδος

praca ∥ hańba

Zał.

2.

εἰ τὰ τοιαῦτα ἔργα ἐκάλει καὶ ἐργάζεσϑαι καὶ πράττειν (163b5–6)

ἐπ' οἰκήματος καϑῆσϑαι ∦ ἔργον

życie w domu publicznym ∦ praca

Hp.

3.

οὐδενὶ ἂν ὄνειδος ϕάναι εἶναι […] ἐπ' οἰκήματος καϑημένῳ (163b6–8)

ἐπ' οἰκήματος καϑῆσϑαι ⊈ ὄνειδος

życie w domu publicznym ⊈ hańba

1., 2., R1.3.13

[4.

ἐπ' οἰκήματος καϑῆσϑαι ⊆ ὄνειδος

życie w domu publicznym ⊆ hańba

Zał.]

[5.

ἐπ' οἰκήματος καϑῆσϑαι ∥ ἔργον

życie w domu publicznym ∥ praca

2., 3., 4., R4.4]

[6.

ἐπ' οἰκήματος καϑῆσϑαι ⊆ ποίησις

życie w domu publicznym ⊆ robota

Zał.]

7.

ἐκεῖνος οἶμαι ποίησιν πράξεως καὶ ἐργασίας ἄλλο ἐνόμιζεν (163b9–c1)

ποίησις ⊈ ἔργον

robota ⊈ praca

5., 6., R1.3.6

(Witwicki)

— Powiedzże mi — mówię na to: — to u ciebie nie jest to samo: wyrabiać coś i robić?

— O, wcale nie — powiada — Ani też pracować i robić. Ja się tego nauczyłem u Hezjoda, który powiedział, że praca nie hańbi. Czy ty myślisz, że gdyby on takie rzeczy nazywał pracą i pracowaniem i robieniem, jak te, które ty przed chwilą przytaczałeś, to byłby powiedział, że nikogo nie hańbi szycie butów, sprzedawanie rybek solonych, albo zajęcie w domu publicznym? Trzeba sądzić, że nie, Sokratesie, ale on też, uważam, odróżniał robienie od działania i pracy i uważał, że robota czasem hańbi — kiedy w niej nie ma piękna — a praca to nie jest nigdy żadna hańba. Piękne i pożyteczne roboty nazywał pracami — tego rodzaju wytwory to były u niego prace i czyny. I trzeba powiedzieć, że miał na myśli tylko dla każdego własne, swoje, tego rodzaju rzeczy, a wszystko, co szkodliwe, uważał za obce, za nie swoje. Tak, że wypada mniemać, że i Hezjod, i każdy rozsądny człowiek właśnie tego, co robi swoje, tego nazywa rozważnym.

(Jowett)

What! I asked; do you mean to say that doing and making are not the same?

No more, he replied, than making or working are the same; thus much I have learned from Hesiod, who says that ”work is no disgrace.” Now do you imagine that if he had meant by working and doing such things as you were describing, he would have said that there was no disgrace in them — for example, in the manufacture of shoes, or in selling pickles, or sitting for hire in a house of ill-fame? That, Socrates, is not to be supposed: but I conceive him to have distinguished making from doing and work; and, while admitting that the making anything might sometimes become a disgrace, when the employment was not honourable, to have thought that work was never any disgrace at all. For things nobly and usefully made he called works; and such makings he called workings, and doings; and he must be supposed to have called such things only man's proper business, and what is hurtful, not his business: and in that sense Hesiod, and any other wise man, may be reasonably supposed to call him wise who does his own work.