II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

6. Katalog fragmentów logicznych znalezionych w pismach prearystotelików

9. Herodot, Dzieje III,37,1–38,2

Herodot dowodzi, że król Persji Kambizes był szalony, ponieważ wiadomo, że każdy rozsądny człowiek najbardziej szanuje tradycję własną, Kambizes zaś ze swoich tradycji szydzi. Bardzo ładnie używa tu kontrapozycji.

^III,37,1ὁ μὲν δὴ [Καμβύσης] τοιαῦτα πολλὰ ἐς Πέρσας τε καὶ τοὺς συμμάχους ἐξαμαίνετο, μένων ἐν Μέμϕι καὶ ϑήκας τε παλαιὰς ἀνοίγων καὶ σκεπτόμενος τοὺς νεκρούς· ²ὣς δὲ δὴ καὶ ἐς τοῦ ῾Ηϕαίστου τὸ ἱρὸν ἦλϑε καὶ πολλὰ τῷ ἀγάλματι καταγέλασε. […] ³ἐσῆλϑε δὲ καὶ ἐς τῶν Καβείρων τὸ ἱρόν, ἐς τὸ οὐ ϑεμιτόν ἐστι ἐσιέναι ἄλλον γε ἢ τὸν ἱρέα· ταῦτα δὲ τὰ ἀγάλματα καὶ ἐνέπρησε πολλὰ κατασκώψας. […]

^38,1πανταχῇ ὦν μοι δῆλά ἐστι ὅτι ἐμάνη μεγάλως ὁ Καμβύσης· οὐ γὰρ ἂν ἱροῖσί τε καὶ νομαίοισι ἐπεχείρησε καταγελᾶν. εἰ γάρ τις προϑείη πᾶσι ἀνϑρώποισι ἐκλέξασϑαι κελεύων νόμους τοὺς καλλίστους ἐκ τῶν πάντων νόμων, διασκεψάμενοι ἂν ἑλοίατο ἕκαστοι τοὺς ἑωυτῶν· οὕτω νομίζουσι πολλόν τι καλλίστους τοὺς ἑωυτῶν νόμους ἕκαστοι εἶναι. ²οὐκ ὦν οἰκός ἐστι ἄλλον γε ἢ μαινόμενον ἄνδρα γέλωτα τὰ τοιαῦτα τίϑεσϑαι.

1.

ὁ μὲν […] ἐς Πέρσας τε καὶ τοὺς συμμάχους (III,37,1) καταγέλασε (III,37,2)

Καμβύσης ⊆ καταγελάσας αὐτοῖσι ἱροῖσί τε καὶ νομαίοισι

Kambizes ⊆ szydzący z własnych świętości i tradycji

Zał.

2.

ἐμάνη μεγάλως ὁ Καμβύσης (III,38,1)

Καμβύσης ⊆ μαινόμενος

Kambizes ⊆ szaleniec

1., 3., R2.2.3

3.

οὐ γὰρ ἂν ἱροῖσί τε καὶ νομαίοισι ἐπεχείρησε καταγελᾶν (III,38,1)

Καμβύσης ⊈ μαινόμενος → Καμβύσης ⊈ καταγελάσας αὐτοῖσι ἱροῖσί τε καὶ νομαίοισι

Kambizes ⊈ szaleniec → Kambizes ⊈ szydzący z własnych świętości i tradycji

4., R3.4.4

4.

οὐκ ὦν οἰκός ἐστι ἄλλον γε ἢ μαινόμενον ἄνδρα γέλωτα τὰ τοιαῦτα τίϑεσϑαι (III,38,2)

καταγελάσας αὐτοῖσι ἱροῖσί τε καὶ νομαίοισι ⊆ μαινόμενος

szydzący z własnych świętości i tradycji ⊆ szaleniec

Zał.

(Hammer)

Dopuszczał się on [Kambizes] licznych podobnych szaleństw względem Persów i sprzymierzeńców podczas swego pobytu w Memfis, gdzie otwierał dawne groby i oglądał zwłoki. Tak też wszedł do świątyni Hefajstosa [tj. Ptaha] i bardzo podrwiwał sobie z jego posągu. […] Wszedł również do świątyni Kabirów, do której wchodzić nie godzi się nikomu oprócz kapłana. Tych posągi nawet spalił, wykpiwszy je do syta. […]

Dla mnie więc jest zupełnie jasną rzeczą, że był on w wysokim stopniu szaleńcem, bo inaczej nie byłby się ważył szydzić z tego, co święte i zgodne ze zwyczajem. Wszak gdyby wszystkim ludziom zaproponowano, żeby ze wszystkich zwyczajów wybrali sobie najlepsze, wówczas wszyscy po dokładnym zbadaniu wybraliby własne; do tego stopnia jest każdy przekonany, że jego zwyczaje bezspornie są najlepsze. Dlatego nie jest prawdopodobne, żeby inny człowiek niż szaleniec kpił sobie z takich rzeczy.