II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

7. Dodatek 1.: fragmenty logiczne we fragmentach presokratyków

220. Mowy podwójne, 4, 6

Rozważania takie jak poprzednio, ale tym razem o prawdzie i fałszu.

λέγεται δὲ καὶ ὡς ἄλλος εἴη ὁ ψεύστας λόγος, ἄλλος δὲ ὁ ἀλαϑής, διαϕέρων τὤνυμα 〈ὥσπερ καὶ τὸ πρᾶγμα〉· αἰ γάρ τις ἐρωτάσαι τὼς λέγοντας, ὡς ὁ αὐτὸς λόγος εἴη ψεύστας καὶ ἀλαϑής, ὃν αὐτοὶ λέγοντι, πότερός ἐστιν· αἰ μὲν ψεύστας, δᾶλον ὅτι δύο εἴη· αἰ δ' ἀλαϑής [ἀποκρίναιτο], καὶ ψεύστας ὁ αὐτὸς οὗτος. καἰ ἀλαϑῆ τίς ποκα εἶπεν ἢ ἢ ἐξαμαρτύρησε, καὶ ψευδῆ ἄρα τὰ αὐτὰ ταῦτα. καὶ αἴ τινα ἄνδρα ἀλαϑῆ οἶδε, καὶ ψεύσταν τὸν αὐτόν.

1.

ὁ αὐτὸς λόγος εἴη ψεύστας καὶ ἀλαϑής (4, 6)

ψεύστας = ἀλαϑής

fałszywe = prawdziwe

Zał.

2.

ὃν αὐτοὶ λέγοντι, πότερός ἐστιν· αἰ μὲν ψεύστας, δᾶλον ὅτι δύο εἴη (4, 6)

λόγος ⊆ ψεύστας → λόγος ⊆ ἀλαϑής

co mówicie ⊆ fałszywe → co mówicie ⊆ prawdziwe

1., R3.4.6

3.

αἰ δ' ἀλαϑής [ἀποκρίναιτο], καὶ ψεύστας ὁ αὐτὸς οὗτος (4, 6)

λόγος ⊆ ἀλαϑής → λόγος ⊆ ψεύστας

co mówicie ⊆ prawdziwe → co mówicie ⊆ fałszywe

1., R3.4.7

4.

καἰ ἀλαϑῆ τίς ποκα εἶπεν ἢ ἢ ἐξαμαρτήρησε, καὶ ψευδῆ ἄρα τὰ αὐτὰ ταῦτα (4, 6)

λεγόμενον ⊆ ἀλαϑής → λεγόμενον ⊆ ψεύστας

mówione ⊆ prawda → mówione ⊆ fałsz

1., R3.4.7

5.

αἴ τινα ἄνδρα ἀλαϑῆ οἶδε, καὶ ψεύσταν τὸν αὐτόν (4, 6)

ἀνήρ ⊆ ἀλαϑής → ἀνήρ ⊆ ψεύστας

mąż ⊆ prawdziwy [=prawdomówny] → mąż ⊆ fałszywy

1., R3.4.7

(Gajda)

Powiada się również, iż czymś innym jest zdanie prawdziwe, czym innym zaś fałszywe i że różnią się od siebie zarówno nazwą, jak i istotą. Przeto jeśliby ktoś zapytał mówiących, iż zdanie prawdziwe i fałszywe są tym samym, którym z dwóch sami się posługują, gdyby odpowiedzieli, że fałszywym, jest jasne, iż rzecz może się mieć dwojako, a gdyby odpowiedzieli iż prawdziwym, ich zdanie objawiłoby się jako fałszywe; gdyby ktoś powiedział prawdę lub dał świadectwo prawdzie, to samo można by uznać za fałsz. I gdyby ktoś poznał męża prawdomównego, tego samego poznałby jako kłamliwego.