II. Zależności statystyczne

Marek Jerzy. Minakowski, Prehistoria logiki formalnej

I. Fragmenta prearistotelicorum

8. Dodatek 2.: fragmenty logiczne w pismach pseudoplatońskich

304. Pseudo-Platon, Eryksjasz 393c2–4 & 393e5–394a5

Sokrates referuje, jak to przekonywał Eryksjasza i Erasistratosa, że mądrość jest największym bogactwem.

Sokrates, Eryksjasz (w drugiej części zaczyna Eryksjasz):

^393c2Νυνὶ μὲν ἄρα ³ϕαίνεται οὗτος ἡμῖν ὢν πλουσιώτατος, ὅστις πλείστου ἄξια ⁴κέκτηται;

Ναί, ἔϕη.

[…]

^393e5᾿Εμοὶ μὲν δοκεῖ, ὦ Σώκρατες, εὐδαιμονία ⁶πλείστου ἄξιον ἀνϑρώπῳ εἶναι.

Καὶ οὐ κακῶς γ', ἔϕην ἐγώ· ⁷ἀλλ' ἆρά γε τούτους ἂν τῶν ἀνϑρώπων εὐδαιμονεστάτους ⁸ἡγησαίμεϑα εἶναι, οἵτινες μάλιστα εὖ πράττοιεν;

᾿Εμοὶ γοῦν ⁹δοκοῦσιν.

Οὐκοῦν ἂν οὗτοι ἄριστα πράττοιεν, ὅσοιπερ καὶ ¹⁰ἐλάχιστα ἐξαμαρτάνοιεν περὶ σϕᾶς αὐτοὺς καὶ περὶ τοὺς ¹¹ἄλλους ἀνϑρώπους, τὰ δὲ πλεῖστα κατορϑοῖεν;

Πάνυ γε.

¹²Οὐκοῦν οἱ ἐπιστάμενοι τὰ κακὰ καὶ τὰ ἀγαϑά, καὶ ὅσα ^394a1πρακτέα καὶ ὅσα μή, οὗτοι ἂν ὀρϑότατα πράττοιεν καὶ ²ἐλάχιστα ἐξαμαρτάνοιεν;

Συνεδόκει καὶ ταῦτα.

Νῦν ἄρα ³ἡμῖν ϕαίνονται οἱ αὐτοὶ ἄνδρες σοϕώτατοί τε καὶ ἄριστα ⁴πράττοντες καὶ εὐδαιμονέστατοι καὶ πλουσιώτατοι, εἴπερ ἄρα ⁵ἡ σοϕία τοῦ πλείστου ἄξιον κτῆμα ϕαίνεται.

Ναί.

1.

ϕαίνεται οὗτος ἡμῖν ὢν πλουσιώτατος, ὅστις πλείστου ἄξια κέκτηται (393c2–4)

πλουσιώτατοι = πλείστου ἄξια κεκτημένοι

najbogatsi = posiadający dobra o najwyższej wartości

Zał.

2.

᾿Εμοὶ […] δοκεῖ […] εὐδαιμονία πλείστου ἄξιον ἀνϑρώπῳ εἶναι (393e5–6)

πλείστου ἄξια κεκτημένοι = εὐδαιμονέστατοι

posiadający dobra o najwyższej wartości = najszczęśliwsi

Zał.

3.

τούτους ἂν τῶν ἀνϑρώπων εὐδαιμονεστάτους ἡγησαίμεϑα εἶναι, οἵτινες μάλιστα εὖ πράττοιεν (393e7–8)

εὐδαιμονέστατοι = μάλιστα εὖ πράττοντες

najszczęśliwsi = mający największe powodzenie

Zał.

4.

ἂν οὗτοι ἄριστα πράττοιεν, ὅσοιπερ καὶ ἐλάχιστα ἐξαμαρτάνοιεν […] τὰ δὲ πλεῖστα κατορϑοῖεν (393e9–11)

μάλιστα εὖ πράττοντες = ἐλάχιστα ἐξαμαρτάνοντες ∩ πλεῖστα κατορϑούντες

mający największe powodzenie = ponoszący najmniej porażek ∩ odnoszący najwięcej sukcesów

Zał.

5.

οἱ ἐπιστάμενοι […] οὗτοι ἂν ὀρϑότατα πράττοιεν καὶ ἐλάχιστα ἐξαμαρτάνοιεν (393e12–394a2)

σοϕώτατοι ⊆ ἐλάχιστα ἐξαμαρτάνοντες ∩ πλεῖστα κατορϑούντες

najmędrsi ⊆ ponoszący najmniej porażek ∩ odnoszący najwięcej sukcesów

Zał.

6.

ϕαίνονται οἱ αὐτοὶ ἄνδρες σοϕώτατοί […] καὶ πλουσιώτατοι (394a3–4)

σοϕώτατοι ⊆ πλουσιώτατοι

najmęrsi ⊆ najbogatsi

1., 2., 3., 4., 5., R1.2.1.12

(Regner)

— „W takim razie więc okazuje się nam, że najbogatszy jest ten, kto posiadł dobra o najwyższej wartości”.

— „Tak”, on odpowiedział.

[…]

— „Wydaje mi się, Sokratesie, że dobrem najwyższej wartości jest dla człowieka szczęście”.

— „Całkiem nieźle mówisz — ja mu na to. — Czy jednak mielibyśmy doprawdy wierzyć, że najszczęśliwszymi z ludzi są ci, którym się wiedzie najlepiej?”

— „Tak mi się przynajmniej wydaje”.

— „Czy więc nie ci mają największe powodzenie, którzy, z jednej strony, popełniają mniej błędów czy to względem siebie samych, czy to względem innych ludzi, którym natomiast, z drugiej strony, najwięcej się udaje”.

— „Z całą pewnością”.

— „A czy nie jest tak, że ci, którzy wiedzą, co jest złe i co dobre, i co należy robić, czego zaś nie należy, osiągają to, co jest najlepsze, i najrzadziej popełniają błędy?”

— „Zgadzam się z tym”.

— „Teraz więc okazało się nam, że ci sami mężowie, którzy są najmędrsi, są również tymi, którym się najlepiej wiedzie, i tymi, którzy są najszczęśliwsi, i tymi, którzy są najbogatsi, skoro właśnie mądrość okazuje się skarbem najwyższej wartości”.

— „Tak”.